Voor de Syrische oorlog was het nachtleven een van de meest opvallende kanten van de stad Aleppo. De winkels waren tot ’s avonds laat open. In de parken en op de boulevards, kuierden en keuvelden overal groepjes jongeren. Om middernacht zaten de restaurants en cafés nog vol, niet alleen met volwassenen, maar ook met kinderen. Geen wonder, want de zomers in Aleppo zijn snikheet. Na het middaguur neemt iedereen een lange siësta. ’s Avonds begint het leven weer. Ik heb een aantal malen van dat nachtleven kunnen meegenieten, in de mooie restaurants van de oude stad en op het dak van Hotel Cilicia.
Onlangs woonde ik in Beiroet een jazzconcert bij van een componiste/pianiste uit Aleppo. Een van de composities die ze presenteerde heette Aleppo Nights. Het was een melancholische ode aan de lange Aleppijnse nachten van weleer, vol goede gesprekken, muziek en maaltijden. Tijdens het stuk vertoonde zij een diapresentatie met foto’s van zulke nachten. In de pianoklanken sloop toen iets van een machteloze woede.
Nacht over Aleppo
Zulke nachten zijn vervlogen en inmiddels is een andere nacht over Aleppo gevallen. Het is geen nacht van vriendschap en vreugde, maar een vol vrees en gevaar. Natuurlijk gaat ook in Aleppo het leven door, maar toch is er voor de achterblijvers voortdurend de wetenschap dat de vijand – wie dat ook is – niet ver is. Een bom kan zomaar inslaan, in welk stadsdeel je ook bent. De strijd om de stad duurt nu al drie lange jaren.
Hier in Beiroet heb ik dagelijks contact met jongeren uit Aleppo. Het zijn vooral Armeniërs die studeren op de Haigazian University, waar ik als studentenpastor werk. De meesten van hen moesten hun studie aan de Universiteit van Aleppo onderbreken en proberen hier de draad weer op te pakken. In veel gevallen zijn hun ouders, broers en zussen ook uit de stad vertrokken, naar Libanon, Armenië of elders.
Hoe kun je een nieuw thuis ‘kiezen’?
De toekomst van deze jongeren ligt niet in Aleppo. Voor de meesten van hen is dat een pijnlijke wetenschap. Ik spreek er wel eens met hen over. De studente die bij ons oppast blijft tegen beter weten in geloven dat ze na haar studie terug kan gaan om in haar eigen stad te werken. Anderen maken een overweging: naar Armenië? In Libanon blijven? Naar het westen? Weer anderen weten het gewoon niet. Dat laatste kan ik mij best voorstellen. Als je thuisbasis opeens van je wordt afgenomen en je hebt altijd geloofd dat je daar hoort, hoe kun je dan ineens een nieuw thuis ‘kiezen’?
Armeense presentie
Voor veel christenen uit Irak en Syrië zijn Palmzondag, Goede Vrijdag en Pasen een herinnering aan de pijn van hun landen. (Bron: PKN De Lichtkring)
Deze jongeren zijn de laatsten in een lange reeks Armeense bewoners van Aleppo. De Armeense presentie in Aleppo gaat terug tot de Middeleeuwen. In de Ottomaanse tijd bouwden ze er hun kerken, scholen en culturele centra. Tijdens de Armeense genocide was de stad een tijdlang een toevluchtsoord voor Armeniërs die andere delen van het wankelende Ottomaanse Rijk ontvluchtten. Halverwege de 20e eeuw steeg de Armeense presentie in Aleppo tot ruim boven de 50.000. Later daalde dat aantal weer, toen veel Armeniërs emigreerden naar het Sovjet-Armenië. Maar nooit is de exodus van Armeniërs uit Aleppo en andere Syrische steden zo snel gegaan als in de afgelopen drie jaar.
Dat is tragisch voor de Syrische Armeniërs. Ik zie het in de gezichten van de jongeren met wie ik omga. De zorgen staan er op te lezen. Waar ze ook heen gaan, hun thuis is hen ontnomen. De plaatsen waar zij als kinderen speelden, zijn na de vernielingen en de slachtingen van de oorlog niet meer eender.
Het vertrek van de Armeniërs is echter ook een drama voor de stad Aleppo. Samen met de andere christelijke gemeenschappen waren het de Armeniërs die het open, multiculturele, vrolijke en geschakeerde karakter van de stad waarborgden.
Het is te hopen dat de oorlog in Syrië snel tot een einde komt en dat er van Aleppo gered kan worden wat er te redden is. Wie weet vatten de vluchtelingen dan moed om terug te keren en op te bouwen wat kapot is. En wie weet komen de lange nachten van Aleppo dan ook weer terug.
Wilbert van Saane is studentenpastor aan de Haigazian University in Beirut. Hij is samen met zijn vrouw Rima Nasrallah en hun kinderen Christina en Pieter uitgezonden naar Libanon. Rima als docent praktische theologie bij de Near East School of Theology en Wilbert als studentenpastor bij de Haigazian Universiteit in Beiroet. Ze zijn betrokken bij de National Evangelical Church of Beirut en de Middle East Council of Churches. Rima en Wilbert zijn uitgezonden door de PKN De Lichtkring in Alphen a/d Rijn en Interserve, in samenwerking met Kerk in Actie en GZB. Op de website van Lichtkring treft u een blog en de regelmatige nieuwsbrief van Rima en Wilbert aan.