In 1516 publiceerde Erasmus de eerste Griekse uitgave van het Nieuwe Testament. Dit Novum Instrumentum heeft een vernieuwing op gang gebracht in de interpretatie van het Nieuwe Testament. Tot in de 19e eeuw was de uitgave van Erasmus de basis voor de meeste vertalingen. Naar aanleiding van deze uitgave heeft Refo500 een Jaar van de Bijbel uitgeroepen. De start was op 31 oktober 2015, Hervormingsdag, in de Janskerk in Gouda. Bekende en minder bekende Nederlanders gingen met elkaar in gesprek over de vraag wat zij met de Bijbel hebben en hoe ze er in de praktijk mee omgaan. Hieronder de bijdrage van Anne Westerduin-de Jong, directeur Uitgeversgroep Royal Jongbloed.
Jeugd
De Statenvertaling ademt voor mij de Bijbel uit mijn jeugd. De vaste rituelen waar je de klok op gelijk kon zetten: het avondeten om 17.00 uur en de trouwbijbel van mijn ouders die we lazen van kaft tot kaft, waarbij het altijd mijn vader was die las. Vele teksten kan ik zonder nadenken afmaken… Waarmede zal de jongeling zijn pad zuiver houden? Als hij dat houdt naar zijn woord (PS 119: 9).
Ik ben de oudste in een gezin van vier kinderen. Opgegroeid in de hoofdstad van de provincie Zeeland: Middelburg. Op de zondag leerden we een psalmvers uit het hoofd en in de hoogste klassen van de basisschool was dat de catechismus. Zondag 1: ‘wat is uw troost in leven en in sterven’, is mij altijd bijgebleven. De familie De Jong kenmerkt zich door bevindelijkheid: wat de bijbeltekst met jou persoonlijk doet: ‘wat de Heere aan je gedaan heeft’ kunnen ze op beeldende wijze vertellen. Geloven is mij op een geloofwaardige wijze voorgeleefd.
Mijn ouders zijn al vroeg in mijn jeugd van kerkgenootschap veranderd. Wij werden van Gereformeerde Gemeente lid van de Hervormde kerk. Dat had in de omgeving wel wat voeten in de aarde. Voor mij als kind was het best lastig om aan bevriende klasgenootjes te merken dat ik hier en daar niet meer mocht komen spelen van ouders. Toen ik afscheid nam op de basisschool kreeg ik een zwart psalmboekje, en kreeg ik op de Hervormde zondagsschool het rode liedboek en het wonderlijke toeval wil dat in beiden dezelfde tekst gekalligrafeerd stond: PS 119: 34: ‘geef mij het verstand en ik zal uw wet houden, ja, ik zal ze onderhouden met gansen harte’. Dat was voor mij als het ware een teken van God dat Hij minder met al die verschillen zat dan wij en dat het misschien wel allemaal op hetzelfde neerkomt. Welke vertaling je ook gebruikt, het blijft behelpen, stond er ooit in het stripje Anton Dingeman in Trouw.
De eerste keer dat ik met een andere bijbelvertaling van doen kreeg, was de bijbelvertaling van ’51. Ik mocht naar een vakantiebijbelweek en daar hadden ze die nieuwe bijbelvertaling voor slechts 1 gulden voor kinderen die hun hart aan Jezus zouden geven. Dat leek me wel wat. Ik had nog geen eigen exemplaar. Nu kreeg ik de kans om eerder een bijbel te bemachtigen. Thuis mocht ik een gulden uit mijn spaarpot pakken. Ik herinner me vooral nog het gezicht van de persoon achter de tafel, die keek zo blij dat ik me ter plekke schuldig begon te voelen. De man vergist zich dacht ik, ik wil gewoon zo’n bijbel maar dat zegt nog niet dat ik bekeerd ben.
Bekering, dat was ook een belangrijk thema in mijn jeugd. Het was dan ook de belangrijkste vraag die ik aan mijn huidige man stelde tijdens ons eerste afspraakje: hoe denk jij over de uitverkiezing? Met andere woorden: geloof je dat gewone mensen zoals jij en ik al bekeerd kunnen zijn?
Ik ben zelf tot bekering gekomen op m’n zestiende door de woorden van Paulus: ‘wanneer ons hart ons veroordeeld, God is meerder dan ons hart en Hij kent alle dingen (1 Joh 3: 20). Tot op de dag van vandaag is dat woord mij heel dierbaar. Mijn geloof is Goddank niet gestoeld op wat ik voel of denk maar op het vaste fundament dat Jezus Christus is.
Ik heb mijn hele leven al een grote liefde voor het woord. Zowel het woord met een kleine als met een hoofdletter. Taal is de manier waarop ik me verhoud tot de wereld. Al jong besefte ik dat woorden verwijdering kunnen brengen maar ook verbinding. Niet in de laatste plaats gaat dat ook op voor de Bijbel.
Roepingservaring
Ik ben in de jaren negentig theologie gaan studeren in Utrecht. Omdat het vandaag 31 oktober is, is het aardig om hier te memoreren hoe ik ooit geroepen ben tot deze studie. Ik had in mijn jonge jaren nog nooit een vrouw op de kansel gezien. Desondanks wilde ik er erg graag theologie studeren. Ik wist wat het was, want mijn vader is door zijn gezinsomstandigheden pas op latere leeftijd theologie gaan studeren. Terwijl ik mijn huiswerk maakte, studeerde hij elke avond aan dezelfde tafel. Theologie studeren leek me het meest wezenlijke wat je kon studeren. Maar ja, ik was een meisje en ik kon allerlei motieven bedenken die van mezelf waren en niet zozeer van Godswege. Ik had inmiddels verkering met de man met wie ik nu al jaren getrouwd ben en ik stofte de slaapkamer van z’n ouders. Op het nachtkastje lag een gebedenboekje van Maarten Luther en het viel open op de volgende pagina:
Geef, goede Heer God, uw genade,
Dat ik Uw Woord recht versta
En meer nog,
Dat ik het ook mag doen.
Zie toch toe, Heer Jezus Christus:
Als mijn studeren
Niet uitsluitend tot uw eer zou strekken,
Laat mij dan liever
Geen letter begrijpen.
Geef mij slechts,
Zo veel als voor mij nuttig is,
Tot uw eer.
Op dat moment was er een zeker weten: ik kan gaan studeren, het hangt niet van mij af. Hij die zelf dit verlangen in mij heeft gelegd, zal het ook waarmaken.
Uitwerking in het leven van elke dag
Omwille van de tijd stap ik over naar 2015. Mijn persoonlijke omgang met de Bijbel is door de jaren heen anders geworden. Ik zeg het Job na: ‘eerst kende ik U van horen zeggen, maar nu heb ik U gezien’ (Job 42). Gebeurtenissen in mijn leven, waaronder een ernstig auto-ongeval, hebben mij dat doen inzien. Hoe belangrijk ik het Woord ook vind, uiteindelijk gaat het er om dat die woorden uitwerking hebben in je leven van elke dag. Ik realiseer me meer dan vroeger dan die uitwerking net zo veelkleurig is als er mensen zijn.
De studie theologie bracht me na een aantal jaren onderwijs bij de Evangelische Omroep en nu bij Royal Jongbloed als directeur Uitgeversgroep. In Nederland geven we alle mogelijke vertalingen uit: van Statenvertaling, Herziene Statenvertaling tot de Katholieke Willibrord, de NBV en de Bijbel in gewone Taal. Uiteraard is dit slechts alleen Nederland, ons bedrijf drukt nog veel meer bijbels voor het buitenland. Meer dan 90% wat bij ons van de persen rolt, is export. Het is ook mijn persoonlijke drive dat we voor iedereen een Bijbel maken die aanspreekt. Op 31 oktober is er aanleiding om dankbaar te zijn dat op vele plaatsen in de wereld de bijbel een vrij toegankelijk te lezen boek is. Iedereen kan zelf de Bijbel lezen en zijn hart openstellen voor de kracht van de Hervorming. Want uiteindelijk komt het daar op neer: dat we gehoor geven aan de oproep van Jezus om Hem te volgen en wie dat doet, komt ook in 2015 niet bedrogen uit.