Sinds ruim drie jaar werk ik als predikant in de doopsgezinde gemeente van Den Haag. Elke zondagochtend hebben we een kerkdienst om 10.30u. Bij ons staat, zoals in veel protestantse kerken, het W/woord centraal. Een doopsgezinde eigenaardigheid is de ‘open ruimte’ in de viering: na de overweging volgt stilte en muziek en daarna hebben de aanwezigen de mogelijkheid om te reageren op het gehoorde. De open ruimte heeft niet het karakter van een discussie maar het gaat erom dat we elkaar vertellen wat ons heeft geraakt, dat we onze eigen (geloofs-)ervaringen delen en elkaar op deze manier inspireren en bemoedigen.
Er is een ‘orde van dienst’, die meestal in grote lijnen wordt gevolgd, maar er is ook ruimte om daarvan af te wijken. Op de vierde zondag heeft de viering vaak een speciaal karakter. Soms bereiden gemeenteleden samen deze viering voor rondom een thema, b.v. vluchtelingen of een speciaal doel waarvoor we collecteren. Ook hebben we een aantal keren een zogenaamde Thomasviering gehouden, waarbij een ‘heilige chaos’ de plaats inneemt van de overweging. Mensen kunnen in die ‘heilige chaos’ bezig gaan met het thema dat in de Bijbellezing wordt aangereikt op de manier die het beste bij hen past: b.v. door er samen over te praten, in gebed, door te schilderen, een stiltewandeling. Door deze variatie is deze viering bijzonder geschikt voor jong en oud(-er).
Vriendendienst
Ook kent deze gemeente de traditie van de ‘vriendendienst’: eens per jaar worden leden van de gemeente aangemoedigd om eens iemand, die niet (meer) kerkelijk is, mee te nemen naar een viering. Toen we in de doopsgezinde gemeente van Den Haag hoorden over de ‘kerkproeverij’ hebben we meteen besloten om mee te doen op zondag 10 september. “Dit doen we eigenlijk al”, werd er gezegd; we hebben het alleen tot nu toe ‘vriendendienst’ genoemd. Zondag, 10 september, is voor ons ook de startzondag van het nieuwe seizoen. De doopsgezinden hebben een jaarthema en voor het komende seizoen is dat: “Zo goed als nieuw”. Dit thema is het derde is een serie over de pelgrimage van gerechtigheid en vrede. We hebben de poster van de kerkproeverij opgehangen in onze koffieruimte en in het Pinksternummer van ons kerkblad is alvast een korte aankondiging opgenomen.
Gewone dienst
De programma commissie zal, samen met de predikante, het programma voor die zondag samenstellen. De laatste ‘vriendendienst’ die we hebben gehouden was een Thomasviering. We hadden daarvoor gekozen omdat deze viering laagdrempelig is en kinderen erbij kunnen blijven. Maar vanuit de gemeente heb ik toen het geluid opgevangen: als je al eens iemand voor het eerst meeneemt, dan moet het eigenlijk naar een ‘gewone dienst’ zijn, anders krijgen ze nog geen ‘goede’ indruk van wat we hier meestal doen. Daar zit wel iets in en we hebben dan ook besloten om bij de kerkproeverij in grote lijnen onze gewone ‘orde van dienst’ te volgen.
Binnen onze geloofsgemeenschap hoor ik verschillende geluiden. Sommige mensen zeggen: een preek, een monoloog, hoort niet meer in onze tijd. Mensen willen in gesprek, ze willen niet alleen maar worden toegesproken. Bovendien leven we in een beeldcultuur en alles gaat zo snel. Mensen zijn niet meer in staat om een kwartier geconcentreerd te luisteren. Daar wordt tegenin gebracht: mensen betalen veel geld om naar het theater te gaan en om twee uur lang te luisteren naar wat iemand te zeggen heeft. Het is niet waar, dat de vorm van de kerkdienst en met name dan de centrale plaats van de overweging niet meer van deze tijd is. Maar het is wel belangrijk dat een overweging relevant is en kwaliteit heeft.
Ik meen dat er voor beide standpunten wel iets te zeggen is. In elk geval hoor ik vaak van trouwe kerkgangers dat ze genieten van de ‘orde’ op de zondagmorgen: een moment van bezinning, een uur waarin er iets wordt aangereikt dat meegaat de week in. Als bemoediging, als troost, als uitdaging. Maar zijn de trouwe kerkgangers een uitstervend ras? Moeten we iets nieuws bedenken voor de mensen die in september komen proeven?
Oefenruimte voor leerlingen van Jezus
Persoonlijk ben ik van mening dat er behoefte blijft bestaan aan stilte en bezinning, juist in onze hectische tijd. Dat er behoefte is aan visioenen in een verwilderde tijd. Dat mensen van een vorm kunnen gaan houden wanneer de inhoud goed is. Daarom willen we op 10 september laten zien wie we zijn: gewoon een kleine gemeente in een grote stad die graag samenkomt. Mensen die zich buigen over het Woord en elkaar helpen te ontdekken wat de betekenis voor vandaag zou kunnen zijn. Mensen die vóór alles ernaar verlangen om samen leerling te zijn van Jezus.
Voor ons is de gemeente een oefenruimte om te leren hoe we grote woorden waar kunnen maken: verzoening, vrede, liefde. Het gaat met vallen en opstaan, maar we blijven proberen omdat we geloven dat God in ons gelooft. Iedereen is van harte welkom om eens te komen proeven, elke zondag, niet alleen op 10 september.
Het adres van de Doopsgezinde Gemeente in Den Haag is: De Paleisstraat 8. Meer informatie over de gemeente vindt u hier