Mgr. Gerard de Korte voert al enige tijd een duidelijk pleidooi voor een katholieke orthodoxie. In oecumenisch verband zoekt hij ook de dialoog met orthodoxe stromingen in het Nederlandse protestantisme en met de evangelische beweging. Het Thijmgenootschap start dit jaar met een reeks bijeenkomsten over de relatie tussen theologie en kerk. De eerste was gewijd aan het thema ‘Open orthodoxie’. Mgr. Gerard de Korte was een van de sprekers
Bij het Thijmgenootschap vond vrijdag 22 februari in Den Bosch een theologisch symposium plaats over de relatie kerk en theologie. Het was het eerste in een reeks van bijeenkomsten die het Thijmgenootschap in de komende jaren zal organiseren. De eerste aanzet werd gegeven door Mgr. dr. Gerard de Korte, bisschop van Groningen-Leeuwarden, die al langer pleit voor een heldere en hartelijke katholieke orthodoxie. De Korte is ervan overtuigd dat deze seculiere tijd vraagt om een helder en aansprekend antwoord vanuit de grote christelijke geloofstraditie. In zijn inleiding schetste hij daarvan de contouren. Het apostolisch ambt, de canon van de Schrift en de geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel zijn de ijkpunten voor de inhoud van het geloof; de tien geboden en de roep tot heiligheid voor de juiste levenswijze. De aanzet van De Korte was apologetisch, maar niet op een starre of defensieve manier. De Korte zoekt een weg om de in religieus opzicht onzeker en sprakeloos geworden mens aan te spreken. In de lijn van de katholieke traditie staat hij open voor de dialoog met de cultuur, wetend dat het ware, het schone en het goede zich in Gods schepping aandienen. Hij waakt voor een extreme benadering en zoekt naar openingen om de hedendaagse mens te bereiken. De spits van zijn apologetiek is niet gericht tegen andere kerken of confessies – De Korte kent de orthodoxe protestantse theologen, en citeert ze met instemming –, maar tegen een tijdgeest waarin de antenne voor het religieuze wordt afgebroken. Daartegen verheft De Korte zijn stem.
Wetenschap?
In aansluiting op Mgr. De Korte gaven twee hoogleraren van de Tilburg School of Theology hun visie op het onderwerp. Paul van Geest, patristicus en hoogleraar geschiedenis van de theologie daagde zijn gehoor uit door een aantal tegenwerpingen van de wetenschap tegen de theologie te presenteren. Wetenschappers nemen de theologie, die zij beschouwen als een vorm van ideologie, vaak niet serieus. Wat is de houdbaarheid van orthodoxe aanspraken als historisch aangetoond kan worden dat bronnen of getuigenissen vervalst zijn. Van Geest gaf daarvan enkele voorbeelden. Daartegenover poneerde hij de stelling dat orthodoxe mensen doorgaans gelukkiger zijn, omdat ze in staat zijn het juiste midden te houden. Met zijn verhaal illustreerde Van Geest vooral de afstand die momenteel bestaat tussen wetenschap en theologie.
Interreligieuze dialoog
Marcel Poorthuis, kenner van het Jodendom en hoogleraar interreligieuze dialoog, ontvouwde in zijn bijdrage de stelling dat we vanuit het oecumenische en interreligieuze perspectief voor de uitdaging staan om opnieuw na te denken over de Traditie. Hij zag om twee redenen weinig in de term katholieke orthodoxie. Het imago van de Kerk is zo slecht dat een aanzet vanuit katholieke orthodoxie weinig mensen voor zich zal weten te winnen. Het zal vooral negatieve connotaties oproepen. Ook vanuit interreligieuze optiek is het concept niet houdbaar. Noties zoals ‘Volk van God’ en ‘Lichaam van Christus’ moeten we in het interreligieuze gesprek aan de orde durven stellen. Niet in de zekerheid van het erfgoed van de Traditie moeten we ons uitgangspunt zoeken, maar in onze keuze om nu leerling van Jezus te willen zijn, aldus Poorthuis.
Achteraf besef ik pas dat de aanspraak van de bisschop op katholieke orthodoxie langs twee lijnen, de wetenschappelijke en de interreligieuze, onder kritiek staat. Toch had ik niet de indruk dat de bisschop zich weersproken voelde op deze positieve en plezierige bijeenkomst. Evenmin dat hij zich genoodzaakt zag zijn visie bij te stellen. In gedachtewisseling kwam dit ook niet op tafel. In de antwoorden op de vele vragen bleef de bisschop helder en hartelijk antwoorden vanuit de hoofdstroom van het christelijk geloven, dat van alle tijden is en toekomst heeft.