Vorige week vond in de Dordrecht de tweede zitting plaats van de Natonale Synode, een initiatief van oud-preses van de PKN, ds. Gerrit de Fijter. De Nationale Synode wil de eenheid in het Nederlands protestantisme versterken ten behoeve van een krachtiger geloofsgetuigenis in onze samenleving
Voor deze tweede ronde waren opnieuw honderden mensen naar Dordrecht gekomen. De bijeenkomsten vonden afwisselend plaats in het Wartburgcollege en in de Grote Kerk van Dordrecht. Lag bij de eerste zitting in 2010 het accent op het geloofsgesprek, dit keer stond de eenheid van de Kerk centraal. Een korte tekst van prof. dr. Bram van de Beek onder de titel Zij gaven elkaaar de hand met zeven gespreksvragen was de deelnemers vooraf toegestuurd.
Ontspannen sfeer
De synode voltrok zich in een ontspannen en hartelijke sfeer. Er zat veel afwisseling en vaart in het programma. De presentatoren Evert Jan Ouweneel en Andries Knevel maakten er zelfs een beetje een show van. Maar de sfeer was heel goed. In het groepsgesprek waarin ik heb meegedaan, spraken mensen openhartig over hun geloofsbeleving, hun identiteit en hun verlangen naar eenheid. Binnen de groep waren de verschillen ook niet zo groot. De vrijzinnige stromingen waren ondervertegenwoordigd. Dat werd in de groepsgesprekken onderkend. Zichtbaaar aanwezig waren wel de Remonstranten. De Algemeen Secretaris van de Remonstrantse Broederschap, Tom Mikkers, was zich bewust van zijn bijzondere plaats in deze setting. Bijna 400 jaar na de Dordtse Synode waarop de Remonstranten het veld moesten ruimen, zei hij in een volle Grote Kerk: Wij zijn terug!
Draagvlak
De hoop van ds. Gerrit de Fijter is dat de verhoopte eenheid van onderop zal groeien. Christenen in de gemeenten moeten dit proces het draagvlak geven. Maar ook de betrokkenheid van andere niveaus is niet onbelangrijk en zou weleens beslissend kunnen zijn. Die betrokkenheid wordt zichtbaar in het programmaoverzicht. De voormannen van kerken en stromingen die erbij betrokken zijn komen allemaal aan het woord. Theologen van de Vrije Universiteit en de Theologische Universiteiten van Apeldoorn en Kampen spelen een zichtbare rol en zijn zeer dialoogbereid. Met name de ecclesiologie ‘LIchaam en Geest van Christus’ van. prof. Bram van de Beek en ‘Christelijke Dogmatiek’ van prof. Kees van der Kooi en prof. Gijsbert van den Brink zijn van grote betekenis voor dit proces van toenadering. De protestantse media (EO, RD, ND) zorgen voor een goede verslaggeving en PR. Trouw volgt het gebeuren met een kritische distantie en besteedt opvallend veel aandacht aan het geensceneerde en mislukte protest van de actiegroep Femen.
Ruiloecumene
In alle toonaarden wordt dezer dagen uitgesproken dat Christus het fundament van de eenheid is. Iedereen zal dit beamen en het is gemeengoed in de oecumenische beweging van de afgelopen eeuw. Het is ook de drijfveer voor het voortgaande zoeken naar het herstel van de kerkgemeenschap en de eenheid van de Kerk. Tijdens de bijeenkomsten ontstaat regelmatig de indruk dat de sprekers die institutionele eenheid eigenlijk van minder belang vinden. Op de tweede dag werd dit kernachtig verwoord door dr. ir. J. van de Graaf: „Jezus Christus is onze enige hoop. Die hoop ligt niet verankerd in kerken en instituten’ (RD, 28 oktober). Dit kan verschillend worden uitgelegd. Het kan betekenen dat we ons om de verschillen tussen de kerken niet zo druk hoeven te maken. Die kunnen rustig blijven bestaan, omdat we toch in Christus één zijn. Het kan ook betekenen dat we omwille van de eenheid in Christus in staat zouden moeten zijn om de verdeeldheid in kerkorde te overwinnen. Andries Knevel wist zijn gesprekspartners met de vraag: “welke prijs bent u bereid te betalen voor de eenheid?, belangrijke concessies te ontlokken, zoals de erkenning van de kinderdoop door pinksterkerken en het opgeven van een eigen theologische universiteit. Maar erg serieus kunnen we dat niet nemen. Met een uitruil van opvattingen en zaken zal de eenheid niet echt dichterbij komen. Daarom was het goed dat prof. Kees van der Kooi op de laatste dag het belang van een dialoog over de Kerk onderstreepte.
Vervolgstappen
In vergelijking met de eerste zitting in 2010 heeft de Nationale Synode aan gewicht gewonnen. De betrokkenheid vanuit de verschillende protestantse kerken, de universiteiten en de media is gegroeid. Daar is trouwens nog een wereld te winnen omdat – zoals door verschillende deelnemers werd gezegd – slechts een deel van de protestanten vertegenwoordigd was. Wat zich aftekent is een weg naar grotere kerkelijke eenheid binnen het Nederlandse protestantisme. In de komende jaren – op weg naar de derde (2016) en vierde (2018) zitting zal het pad uitgezet moeten worden om die eenheid op enigerlei wijze vorm te geven. De droom van Gerrit de Fijter is dat er in ons land naar het voorbeeld van de Evangelische Kirche Deutschland (EKD) een overkoeplend orgaan kan worden gevormd waarbinnen de verschillende denominaties en kerken kunnen blijven bestaan. De Evangelische Kerk Nederland (EKN) zou een verbindende en vertegenwoordigende taak moeten krijgen. In de luttele jaren tot 2018 is dit een buitengewoon ambitieuze doelstelling die druk legt op de agenda’s van synodes en besturen.