Al enkele jaren worden er oecumenische studiedagen ‘Rondom Maria’ georganiseerd in het Karmelietenklooster te Zenderen door zr. Sanny Bruijns en ondergetekende. Tijdens één van die studiedagen werd de vraag gesteld of ik als representant van de Reformatie na wilde denken over een tekst voor een oecumenisch Ave Maria. Ik houd mij namelijk sinds het jaar 2000 intensief bezig met de plaats die Maria in de kerk en de oecumene inneemt.

Mijn boek ‘Maria, een weg tot Christus’ is diverse keren herdrukt en ook vertaald. Een eerste gedachte die toen bij me opkwam was: Als het om het ‘Wees Gegroet’ gaat is ingrijpen in de tekst van dit dierbare gebed gedurfd en riskant en wellicht onverstandig of ongevoelig. Als de vraag echter gesteld is, dan werkt ook de geest. Een proeve van een nieuwe tekst verscheen en werd tijdens een volgende studiedag in Zenderen gebeden, geproefd, beoordeeld en besproken. Componist Chris Fictoor, actief betrokken bij Convent Karmel Noord, voorzag de tekst ongevraagd van een melodie. Net als de tekst ontwikkelde zich ook de melodie. In Fictoors bundel ‘Vijftig liederen’ verscheen de beproefde tekst en melodie, inmiddels ook in een 2e druk.

Oecumenische doelstellingen

Wie de Bijbel serieus neemt, neemt ook de lofzang van Maria serieus en dan ook Maria zelf. Maria mag de eer ontvangen die haar toekomt als moeder van Christus. Zij is namelijk de eerste discipel en heeft alles rondom haar Zoon meegemaakt als enige, eerste en laatste. Haar manier van geloven – in stilte volhardend, trouw, ontvangend, van zichzelf afwijzend – is een voorbeeld voor allen.
In de Reformatie is men niet gewend om zich tot de doden te wenden. Wel wordt er gedacht aan de doden en zien wij ook in het pastoraat hoe er stil wordt gestaan bij de foto van een overledene of bij de grafsteen van een gestorven man, vrouw, ouder of kind. Soms worden er woorden gezegd. In ieder geval wordt er gedacht aan en gehoopt op. Men volhardt in deze pastorale praktijk als er antwoord ontvangen wordt en hemelse troost zich in een treurend hart nestelt. Ook de Reformatie gelooft in de ‘gemeenschap der heiligen’, op aarde zowel als in de hemel, zoals verwoord in de Apostolische Geloofsbelijdenis.
Het beeld van het ‘Lichaam van Christus’, dat Paulus in het Nieuwe Testament voor de Kerk gebruikt, is betekenisvol in de Reformatie. Sinds de Hemelvaart is het Hoofd van dit Lichaam in de hemel en de leden van het Lichaam op aarde. Vele leden van het Lichaam zijn echter al in de hemel, rondom het Hoofd. Het Hoofd is verbonden met de leden op aarde en de leden in de hemel in één volmaakt Lichaam dat wij Kerk noemen. Binnen dit Lichaam is in het volmaakte beeld dat Paulus bedoelt een gezonde bloedsomloop aanwezig. Er is dus contact tussen levenden en doden. In het gebed bereik ik de hemel, de Drieënige God en alle engelen en heiligen rondom. Dat het niet ‘vreemd’ is om je tot de doden te richten, ook conform de pastorale praktijk in reformatorische kringen, is één van de doelstellingen van het Oecumenisch Ave Maria. ‘Bid voor ons’ is in deze tekst veranderd in ‘wees met ons’ om het gebed toegankelijk te maken voor de volle breedte van de oecumene.

Heden

Mijn verhaal over Maria en het oecumenische gebed moet telkens weer verteld worden, eigenlijk van aangezicht tot aangezicht. Dat vergt veel en vooral tijd. Tientallen lezingen, artikelen, pastorale gesprekken en ook studiedagen en symposia (bijv. het symposium ‘Maria: zijkant van God’ in oktober 2014 te Nijmegen) leiden tot een beter begrip tussen Catholica en Reformatie als het over Maria gaat. Het is een slechts een beperkte bijdrage die wij kunnen leveren in het grote werk van de oecumene. Tussen Catholica en Reformatie liggen diverse blokkades die al dan niet opgeruimd kunnen of moeten worden. Eén van die blokkades is de theologische, dogmatische en spirituele positie van Maria. Getracht wordt met genoemde bijdragen aan te tonen dat Maria geen blokkade vormt tussen gelovigen. Zij is eerder een deur waar ieder door naar binnen kan treden om het heilig mysterie beter te kunnen verstaan. Om de focus van het Ave Maria af te halen heb ik meer Marialiederen geschreven, die allen zijn voorzien van een compositie van Chris Fictoor.

Toekomst

Via de website – www.mariaenoecumene.nl – probeer ik op nationaal en internationaal niveau het gesprek te onderhouden met geïnteresseerden. Daarbij is een weblog een goed hulpmiddel. Daarnaast wordt er gewerkt aan een publicatie van Marialiederen, waarin naast de eerder genoemde Marialiederen ook een aantal Marialiederen van Chris Fictoor en Kees Waaijman opgenomen zullen worden. Onvermoeibaar wordt er gewerkt aan een internationaal netwerk met als doel de meditaties en geschriften over Maria te verspreiden. Het is wonderlijk om te mogen ontdekken hoe Gods werk samengaat met mensenwerk en hoe wegen soms geblokkeerd worden en hoop verdampt, terwijl elders deuren opengaan. Het is vooral de Geest, waar Maria op wachtte en om bad, Die het ook in deze tijd en in ons leven en werken moet doen. Momenteel lijken er interessante ontwikkelingen gaande in India en Nigeria en is er ontvankelijkheid om aan vertalingen en publicaties te gaan werken. Maria maakt Zichzelf bekend. Zij is Moeder van de Levende.

Door: Herman F. de Vries is predikant van de Protestantse Gemeente te Dokkum-Aalsum-Wetsens (wijk 1)

Op de hoogte blijven?

Wilt u op de hoogte blijven van de nieuwe artikelenreeksen uit ‘In ’t Veld’, geef u dan op voor de nieuwsbrief ‘In ’t Veld’. Dat kan door een account aan te maken en u (na inloggen) via het menu-item Users en vervolgens ‘Mijn mailinglijst‘ op te geven voor deze nieuwsbrief. U kunt zich hier ook opgeven voor onze overige nieuwsbrieven. Indien u al een account heeft logt u in met het e-mailadres en wachtwoord waarover u reeds beschikt.