In Wrocław, in het “Edith Stein Huis”, kwamen ’s avonds 13 december een 24-tal mensen bijeen. Teksten van dominee Dietrich Bonhoeffer, Benno Jacob, Katharina Staritz en Edith Stein werden gelezen en besproken. Het was de derde bijeenkomst in een serie van vier. Deze keer ging het over cultuur. Wat zijn de opvattingen van cultuur (wereld, maatschappij, civilisatie) van deze vier verschillende theologen (lutheraans, joods, katholiek) die uit Breslau, nu Wrocław, afkomstig zijn?
Religieloze cultuur
Wat zijn hun opvattingen over cultuur ook in relatie tot religie? Bonhoeffer ziet een religieloze cultuur voor zich, die op eigen benen staat en die God niet als stoplap nodig heeft. Katharina Staritz was dominee in de Magdalakerk in Wrocław en na de oorlog o.a. in Frankfurt aan de Main. Ze leefde, overigens net als alle drie de andere theologen-pastores, in een cultuur die gebaseerd was op uitsluiting: het nazisme. Maar ook had ze te maken met een kerkelijke cultuur die vrouwen niet vanzelfsprekend opnam in het ambt. Zij was een van de eerste vrouwen die officieel in de Duitse Evangelische Kerk toegelaten werd als voorganger en pastor.
Waardigheid
In een tekst van Benno Jacob lazen we dat voor hem religie en cultuur samen vallen en dat cultuur inhoudt dat je waardig leeft vanuit de dekaloog, dat je recht doet aan weduwen en wezen. Edith Stein schreef o.a. over het recht van vrouwen om te studeren – in een cultuur waarin om dat recht nog gestreden moest worden. We ontdekten dat we over een cultuur spreken met een inclusief of exclusief karakter, en dat volgens de tradities van deze vier theologen inclusieve cultuur een opdracht is om vanuit geloof en cultuur aan te werken. Dat is mooi, maar de verschillen tussen hen onderling en tussen de aanwezigen zijn daarmee nog niet weggepoetst. Dominee Dawid Mendrok legde uit dat de Lutherse Kerk in Polen vrouwen nog niet toelaat tot het ambt omdat dat in de Poolse cultuur niet geaccepteerd zou worden. Dat daarover mannen beslisten werd door de meesten van het publiek begrepen.
Het project “Vier Theologen uit Breslau”, wordt gerealiseerd door de stichting Huis van de Vrede in samenwerking met de vereniging Edith Stein, de Poolse sectie van het Bonhoeffer Gezelschap, de protestantse en katholieke theologische opleidingen in Wrocław – met steun van de Nederlandse stichting Communicantes.