Sommige kansen kun je niet voorbij laten gaan. Dat moet de gedachte geweest zijn bij de leden van de Haagse Gemeenschap van Kerken toen zij op 15 juni jl. op tv en allerlei andere media de berichten voorbij zagen komen over de ontmoeting tussen paus Franciscus en premier Rutte. In een gezamenlijke verklaring riepen beide leiders op tot samenwerking tussen politieke en religieuze leiders om maatschappelijke problemen aan te pakken. ‘Nou, daar maken we graag werk van’, dachten voorzitter en secretaris van de Haagse Gemeenschap van Kerken. In een open brief aan minister-president Rutte vragen ze om een gesprek met de premier over de bijdrage die de (Haagse) kerken kunnen leveren aan de versterking van de democratie.
Een mooi en opmerkelijk initiatief. Mooi, omdat de Haagse Gemeenschap in de brief zichtbaar maakt waarvoor kerken in de Haagse samenleving zich inzetten en vanuit welke invalshoek ze dat doen. Hoewel de positie van de kerken veel bescheidener is dan vijftig jaar geleden, spelen kerken in de samenleving een onvervangbare rol, omdat zij inzetten op vertrouwen en authentieke eerlijkheid en integriteit. De kracht van Kerken in de hedendaagse samenleving is dat zij zich niet alleen richten op de mensen van de eigen groep, maar zich ook vaak belangeloos inzetten voor mensen daarbuiten, ongeacht hun achtergrond. Zo leveren ze van binnenuit een bijdrage aan de kwaliteit van het samenleven.
Met het oog op de gangbare opvattingen in onze samenleving over de scheiding tussen kerk en staat, de afnemende betekenis van de kerken en nogal negatieve visie op de rol van religie is het ook een opmerkelijk initiafief. Politici en opiniemakers lijken weinig vertrouwen te hebben in de maatschappelijke rol van de godsdienst in het publieke domein. Kerken zijn vooral bezig met hun eigen overleven en maatschappelijk en politiek bijna onzichtbaar.
Op internationaal niveau liggen de verhoudingen blijkbaar heel anders. Paus Franciscus wordt keer op keer door politieke leiders geprezen omwille van zijn morele gezag. Hij spreekt duidelijke taal over de grote politieke vraagstukken van onze tijd of het nu gaat om het vluchtelingenvraagstuk, de milieuproblematiek, de armoede in de wereld of over Europa. Als wereldleider stimuleert hij christenen wereldwijd om op hun eigen plaats ook politieke en maatschappelijke verantwoordelijkheid te dragen.
De Haagse Gemeeenschap van Kerken heeft dit goed verstaan. Hopelijk gaat premier Mark Rutte in op de uitnodiging voor een beraad met kerken in de aanloop naar Prinsjesdag over de zaken die ons in de Nederlandse samenleving allemaal aangaan, zoals de gezondheidszorg, het onderwijs en de opvang van vluchtelingen. Vanuit de Katholieke Vereniging voor Oecumene zou ik graag aan dat gesprek deelnemen.
De brief van de Haagse Gemeenschap van Kerken is hier te vinden