Bevlogen en enthousiast bevorderen we de eenheid van Christus’ kerk. Zo versterken we binnen de Rooms-katholieke kerk de kennis van en liefde voor andere christenen en onderhouden we het contact met andere kerken. Ontdek hier de missie, mensen en geschiedenis van de Katholieke Vereniging voor Oecumene Athanasius en Willibrord.
Wij maken ons sterk voor kerkelijke eenheid in verscheidenheid in de brede zin. Zo bevorderen we de band met en kennis van de geünieerde kerken die met de Latijnse kerk en de bisschop van Rome in volledige eenheid zijn en werken we actief aan het herstel van de eenheid met de overige Oosterse en Westerse kerken en christelijke gemeenschappen: Orthodox, Oriëntaals, Protestants, Gereformeerd, Evangelisch. Deze doelen werden in het verleden behartigd door de Sint Willibrordvereniging en de stichting Aktie en Ontmoeting Oosterse Kerken. Sinds de fusie in 2001 zijn alle doelstellingen verenigd in één vereniging.
De geschiedenis van de vereniging gaat daarmee terug tot 1904. De Sint Willibrordvereniging is namelijk een voortzetting van de Apologetische Vereniging St. Petrus Canisius. Bij de institutionalisering van de oecumene in de oprichting van de Wereldraad van Kerken in Amsterdam in 1948, waar de Rooms-katholieke kerk nog niet bij aansloot, kreeg de vereniging in haar nieuwe gedaante van de Sint Willibrordvereniging de doelstelling tot herkerstening (gericht op het humanisme en atheïsme) en hereniging (voornamelijk gericht op het gereformeerd protestantisme in Nederland). Sinds de Rooms-katholieke kerk tijdens het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) de oecumenische opdracht met overtuiging omarmde baseert de vereniging haar missie vooral op het decreet over de oecumene Unitatis Redintegratio.
Ook de inzet voor de band met de kerken van het Oosten heeft al een lange traditie. De stichting Aktie en Ontmoeting Oosterse Kerken kwam voort uit het in 1927 opgerichte Apostolaat der Hereeniging, dat ten doel had om de band met de orthodoxie te verdiepen. Dit gebeurde met name door bekendheid te geven aan de Oosters-katholieke of geünieerde kerken, Oosterse kerken die de eenheid met Rome hersteld hadden. Zo werden cursussen en lezingen gegeven en werd de byzantijnse ritus gevierd in Nederlandse parochies. Ook verleende de stichting steun aan kerken in het Oost-Europa, het Midden-Oosten en India.
Samen optrekken als christenen in deze wereld, geworteld in de liefde die God is: dat is de essentie van de oecumene. Oecumene begon al bij de eerste leerlingen, die gezonden werden om aan iedereen de blijde boodschap te vertellen (het Griekse oikoumenè betekent: de hele bewoonde wereld). Het hart van de oecumenische beweging is het gebed om eenheid, in navolging van het gebed van Jezus voor zijn leerlingen aan de vooravond van zijn lijden en sterven.
Jezus maakte geen statement over eenheid, gaf ook geen opdracht, maar bad tot de Vader om eenheid onder zijn volgelingen zoals de Vader en de Zoon één zijn. De eenheid van de christenen behoort tot de essentie van het christendom en is diep geworteld in het meest fundamentele dogma dat door heel de christenheid gedeeld wordt: dat van het geloof in de Drie-ene God: Vader, Zoon en Heilige Geest. Alleen samen en levend vanuit de liefdesrelatie die God zelf is kunnen christenen ten volle beleven dat zij het Lichaam van Christus zijn en dat ook vruchtbaar maken in deze wereld. Als teken van die liefde willen de kerken de eenheid zoeken en zo ook anderen inspireren tot toenadering en vrede.
Ik zend hen naar de wereld, zoals U Mij naar de wereld hebt gezonden. Ik heb mij geheiligd omwille van hen, zo zullen ook zij door de waarheid geheiligd zijn. Ik bid niet alleen voor hen, maar voor allen die door hun verkondiging in Mij geloven. Laat hen allen één zijn, Vader. Zoals U in Mij bent en Ik in U, laat hen zo ook in Ons zijn, opdat de wereld gelooft dat U Mij hebt gezonden. Ik heb hen laten delen in de grootheid die U Mij gegeven hebt, opdat zij één zijn zoals Wij: Ik in hen en U in Mij. Dan zullen zij volkomen één zijn en zal de wereld begrijpen dat U Mij hebt gezonden, en dat U hen liefhad zoals u Mij liefhad.
Johannes 17:18-23 NBV
Gelovigen en gemeenschappen zijn elkaar in 2000 jaar kerkgeschiedenis zo vaak uit het oog verloren en elkaar kwijtgeraakt onderweg. En dat gebeurt nog steeds. Maar ook wordt er veel gedaan om de eenheid onder christenen te herstellen: de oecumenische beweging. Zo spraken protestantse en orthodoxe kerken bij de stichting van de Wereldraad van Kerken in Amsterdam in 1948 de intentie uit om aan elkaars zijde te staan. Bij elkaar zijn was de eerste stap om naar elkaar te luisteren, elkaar te leren kennen en de verschillen te leren verdragen. Inmiddels hebben vele andere kerken zich hierbij aangesloten. Hoewel om verschillende reden geen formeel lid van de Wereldraad zelf is ook de Rooms-Katholieke Kerk inmiddels nauw betrokken. En de intentie is ook actiever geworden: van bij elkaar zijn in 1948 naar samen optrekken, samen op weg gaan tijdens de tiende assemblee in Busan in 2013. Dus ook in de oecumene zien we een trend naar synodaliteit: het samen op weg zijn.
Eenheid betekent geen uniformiteit, hoewel de neiging daartoe altijd wel aanwezig is. Niet in de laatste plaats in de Rooms-Katholieke Kerk. Toch is ook daar in de laatste decennia weer meer ruimte voor pluriformiteit en verscheidenheid: er zijn zo vele kwaliteiten, charisma’s, culturen en tradities die elkaar aanvullen. De bereidheid om de beperktheid van de eigen traditie te zien en de rijkdom van anderen is essentieel in de oecumenisch dialoog. Net als een basisvertrouwen dat een ander zich ook wil laten leiden door de Heilige Geest. Oecumene begint niet bij de grote dialogen, de samenwerkingsverbanden of de gezamenlijke statements. Het begint in het hart van elke christen, als zij of hij zich openstelt voor de andere volgelingen van Jezus. Dan laat een liefde voor de traditie waarin een gelovige staat zich verrijken met de gaven van andere christenen. Zo geven christenen samen vorm aan gebed, diaconie, theologie, catechese, liturgie, gemeenschapsvorming en maatschappelijke betrokkenheid. Zowel op officiële niveaus als in het leven van alledag.
“De weg naar de volledige eenheid van de christenen en de weg van de synodale bekering van de kerk zijn verbonden”
Paus Franciscus tijdens de aankondiging van TOGETHER, 15 januari 2023
De Katholieke Kerk heeft zich “onomkeerbaar” verbonden aan de oecumenische beweging tijdens het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965), bevestigde Paus Johannes Paulus II nog eens in zijn encycliek over de oecumene Ut Unum Sint (1995, “opdat zij allen één zijn,” naar dat gebed van Jezus in Johannes 17). De Katholieke Vereniging voor Oecumene wil dat uitgangspunt steeds weer onder de aandacht brengen in de eigen kerk en het contact met andere christenen en kerken vormgeven.
De Vereniging wil de Rooms-katholieke Kerk in Nederland dienen in het streven naar volledige gemeenschap tussen de Rooms-katholieke Kerk enerzijds en de Kerken van het westen en de oosterse Kerken anderzijds. Ervan overtuigd dat de eenheid van de Kerk een teken en een instrument is van de eenheid van de mensheid ondersteunt ze ook initiatieven die in het kader van de oecumenische beweging op nationaal, Europees en mondiaal niveau worden ontplooid (art. 2 van de Statuten).
Vanuit de rijke traditie van de Katholieke Kerk zet de Katholieke Vereniging voor Oecumene Athanasius en Willibrord zich in voor de oecumene in Nederland. Onder oecumene verstaan we de inzet van christenen en Kerken voor het herstel van de eenheid van de Kerk én voor de vele vormen van samenwerking die al tussen christenen uit verschillende tradities op cultureel en maatschappelijk gebied bestaan. De Vereniging handelt bij het uitvoeren van haar missie binnen de kaders van het Oecumenisch Directorium en de encycliek Ut unum sint. Ze laat zich ook leiden door de Charta Oecumenica.
De Vereniging is ervan overtuigd dat eensgezindheid en samenwerking tussen christenen en kerken nodig zijn voor een geloofwaardige verkondiging en beleving van het Evangelie in onze samenleving. Ze zet zich daarom met vele middelen zoals ontmoetingen, gezamenlijk gebed, dialoog, studie en uitwisseling in voor de groei en de verdieping van deze eensgezindheid en samenwerking tussen christenen en kerken uit het westers en het oosters christendom. De Vereniging beoogt hiermee tevens de maatschappelijke relevantie van het christelijk geloof voor de huidige cultuur en de dialoog met andere religieuze tradities duidelijker voor het voetlicht te plaatsen.
Missie statement
De Katholieke Vereniging voor Oecumene is een belangrijke uiting van de oecumenische inzet van de Nederlandse Kerkprovincie. Naast hun eigen oecumenische contacten en activiteiten hebben alle bisschoppen een gedelegeerde voor oecumene aangesteld, die samen met anderen het bestuur van de vereniging vormen. Verder bestaat het bestuur uit betrokken deskundigen die werkzaam zijn aan katholieke onderwijsinstellingen (HBO, universiteit, seminaries) of die verbonden zijn aan oecumenische leefgemeenschappen. Het Hoofdbestuur wordt geadviseerd door adviseurs uit de Rooms-katholieke kerk en de Protestantse Kerk in Nederland. Een aantal bestuursleden vormt het Dagelijks Bestuur dat op maandelijkse basis de beleidslijnen van het Hoofdbestuur omzet in praktische plannen.
De vereniging heeft een klein bureau met een omvang van 1 fte, bestaande uit een coördinator en een secretaresse. Zij verzorgen de ledenadministratie, de organisatie van evenementen en de communicatie van de vereniging.
De bureaumedewerkers zijn in loondienst. Bestuurders ontvangen enkel een reiskostenvergoeding.
Wij zijn een non-profitorganisatie met de volgende bronnen van inkomsten:
Ieder jaar verantwoorden wij onze inkomsten en uitgaven in het jaarverslag.
Ieder jaar verantwoorden wij onze activiteiten, inkomsten en uitgaven in het jaarverslag, dat wordt goedgekeurd door de Algemene Ledenvergadering.
Het bestuur stelt elke vijf jaar een plan op voor het te voeren beleid, dat wordt goedgekeurd door de Algemene Ledenvergadering.
