O Wijze, kom en zie het pasgeboren Kind, gewikkeld in doeken.
Verwonder u over Hem, hoe Hij heel de schepping in zijn handen houdt.
Beschouw Hem, die met zijn menselijk lichaam is gelegen in de kribbe,
Hij die samen met zijn Vader regeert hemel en aarde.
Zingt, zingt, zingt en zegt Halleluja, zoals de herders Hem toezongen in Bethlehem.
Lied uit de kerstviering
Zes adventszondagen
Met Kerstmis vieren wij de Geboorte van Jezus. God wordt mens in Jezus, Zoon van God.
In de Syrisch-orthodoxe Kerk wordt, met uitzonderling van de Syrisch-orthodoxen in Israël, de Geboorte van Jezus op 25 december gevierd, met de komst van de herders en de aanbidding door de drie Wijzen uit het Oosten. In Israël wordt Kerstmis namelijk op 7 januari gevierd samen met de andere orthodoxe kerken.
Kerstmis is een groot feest en zo een groot feest vereist een goede voorbereiding. De Syrisch-orthodoxe ‘Advent’ kent niet vier, maar zes zondagen. In die zondagen staan die evangelieverhalen die aan de eigenlijke kerstverhaal voorafgaan centraal. Dat zijn achtereenvolgens:
- de boodschap aan Zacharias (de aankondiging van de Geboorte van Johannes de Doper);
- de boodschap aan Moeder Gods (de aankondiging van Jezus’ Geboorte aan Maria door de aartsengel Gabriël);
- het vertrek van Moeder Gods (het bezoek van Maria aan haar nicht Elisabeth, de moeder van Johannes de Doper;
- de Geboorte van Johannes de Doper;
- de openbaring van Jozef (het verhaal over de verschijning van de engel aan Jozef in een droom);
- de zondag voor kerst (de geslachtslijst van Jezus)
Zoals we zien, bieden deze zes zondagen in de Syrische kerstvoorbereiding in een chronologische volgorde de afwikkeling van het Jezusverhaal.
Gedurende deze zes zondagen moest men vroeger vasten, 40 dagen waarop men geen vlees en zuivel at, maar wel vis. In de loop van de tijd werd het vasten teruggebracht tot 25 dagen en vanaf 1946 zelfs tot 10 dagen. Er zijn nog steeds mensen die de 25 dagen voor Kerst vasten.
Persoonlijke voorbereiding
Op weg naar Kerstmis zijn er nog enkele andere Syrische gebruiken, zoals de aanschaf van nieuwe kleren. Vooral de kinderen genieten ervan. Niemand mag hun nieuwe kleren van tevoren zien, het moet een verrassing blijven tot Kerstmis. Ik weet nog dat toen ik klein was, mij werd verteld dat ik mijn kerstkleren niet aan de anderen mocht laten zien, anders werd het geen gezegend kerstfeest voor mij.
Nog een ander gebruik is het schoonmaken van het hele huis. Het moet immers gereed zijn voor een heel groot feest, de Geboorte van Jezus, Zijn verjaardag! Het huis wordt dan ook versierd. Naast het plaatsen van de kerstboom en uiteraard de kerststal werden vroeger bij ons thuis de huiskamer en de gang versierd met o.a. slingers en ballonen waarop stond geschreven: ‘Gezegend Feest’ (‘ido brigo in het Syrisch) of ‘Vrolijk Feest’ of ‘Gezegend de Geboorte van Onze Heer’ (brig maolode dMoran). De grote verlichte ster ontbrak toen en nu nog steeds niet, omdat hij de plaats van de Geboorte van Jezus aangeeft. Hij is het teken dat Hij in ons huis geboren is. ‘Kom Hij is hier’ wordt ermee gezegd.
Verder wordt er ook veel gebakken, o.a. verschillende soorten koekjes, baklava en taart en wordt er veel zoetigheid in huis gehaald.
Kerstfeest
En dan is het Kerstmis. De kerstviering kan zowel ’s nachts als overdag worden gevierd. De mensen gaan in hun nieuwe of beste kleren naar de kerk. De kerken zitten propvol. De Syrisch-orthodoxen gaan meestal na het vasten ter communie. Er zijn dan ook met Kerstmis honderden communicanten.
Tijdens de kerstviering wordt een processie door de kerk gehouden. Acolieten, lectoren, diakens lopen door de kerk met in hun handen brandende kaarsen. Voor de stoet loopt een diaken met het wierookvat in zijn hand. Aan het einde van de stoet loopt de priester. Hij houdt het kruis omhoog met zijn beide handen vast. Vlak achter hem lopen de drie koningen en vier diakens met in hun handen brandende kaarsen of staven. Dan wordt vóór het altaar de evangelielezing uit Lukas 2:1-20 voorgezongen. Als de priester bij de plaats komt waar staat dat de engelen God loofden met de woorden: “Eer aan God in den hoge, en op aarde vrede en goede hoop aan de mensen” (Lucas 2:14), stopt hij even. Hij steekt dan een klein vuur aan, in een soort bak, die vlak voor de lezenaar staat. Daarbij zingen de diakens en het koor beurtelings, beginnend met het ‘Eer aan God in den hoge’ van de engelen te Bethlehem, de hymne van het Gloria. In de Syrisch-orthodoxe Kerk geven zich drie mannen of jongens voor de rol van koning op. Sommigen krijgen een kroon op het hoofd en een mooie mantel omgeslagen of een witte liturgische gewaad en lopen met een brandende kaars tijdens het zingen van het Gloria om het kerstvuur heen. Het kerstvuur is symbool voor God. De drie uitverkorenen van dat jaar geven een gift aan de kerk, dat is symbool voor de cadeaus van de drie Wijzen aan Jezus. Wanneer de diakens en het koor klaar zijn met het zingen van de hymne van het Gloria gaat de priester verder met de evangelielezing. Aan het eind van de kerstviering worden de drie Wijzen/koningen dan ook door alle kerkgangers gefeliciteerd met hun koningschap.
Op de eerste kerstdag wordt na de kerstviering een geboorte prentje van Jezus met een kerstwens uitgedeeld, met daarbij iets lekkers: bonbons of chocola. De kinderen gaan samen met ouderen of vrienden langs familie of vrienden en wensen hen een gezegend kerstfeest toe. Zij krijgen wat snoep en/of geld toegestopt, afhankelijk van de leeftijd.
‘Ido Brigo’ (‘Gezegend Feest’) met een rouwrand
Syrisch-orthodoxen versturen in principe geen kerstkaarten. Men geeft er de voorkeur aan elkaar persoonlijk gezegend kerstfeest te wensen. Daarbij zegt men ‘’ido brigo’ (Gezegend Feest) of ‘brig maolode dMoran’ (Gezegend de Geboorte van Onze Heer). De bezoekers worden getrakteerd op een drankje, koekje en bonbons. Meestal blijft het bezoek niet zo lang, vijf of tien minuten. Eigenlijk de ene komt en de ander staat op. Alleen in de avonden krijg je bezoek dat langer blijft zitten. De bezoekers komen onaangekondigd langs. Je kan bezoekers krijgen tot het Nieuwe jaar, die je komen feliciteren met de Geboorte van Onze Heer.
Op 26 december staat Maria centraal, dan wordt de ‘Lof van de Moeder Gods’ gevierd. 27 december staat in het teken van de Onnozele Kinderen, de kindermoord door koning Herodes in Bethlehem. Op 1 januari wordt de Besnijdenis van Jezus na acht dagen samen met het Nieuwe jaar en het feest van Sint Basilius en Sint Gregorius gevierd, en op 6 januari de Doop van Jezus in de Jordaan. Op 6 januari komt er dan ook echt een einde aan de Syrische kersttijd, alles wordt dan opgeruimd.
Echter Kerstmis zal dit jaar binnen de Syrisch-orthodoxe gemeenschap in het teken staan van het verdriet om de oorlog in Syrië, om de verloren dierbaren of de vermisten. Het is erg jammer dat de Christenen in het Midden-Oosten niet zoals wij in vrijheid Kerst kunnen vieren. Moge Kerstmis, het feest van licht, vrede brengen in de hele wereld en vreugde voor alle mensen!