In de aanloop naar Pinksteren besteden we de komende vier weken aandacht aan het initiatief ‘Feest van de Geest’. Tijdens dit Feest presenteren en exposeren kunstenaars hun nieuw gemaakte kunst, geïnspireerd op het Pinksterfeest en de architectuur van kerkgebouwen. De open kerken zijn een speelse en beeldende inspiratiebron voor mensen die op zoek zijn naar hedendaagse kunst, cultuurhistorie, vormen van spiritualiteit, geloof, zingeving en recreatieve ontspanning. In dit artikel vertelt Ds. Henk van Veldhuizen, de voorzitter van Feest voor de Geest, over het ontstaan van het Feest en het thema van dit jaar: Vrijheid van Geest. In de overige arikelen komen kunstenaars zelf aan het woord.
In 2002 heeft het kerk- en kunstproject Feest van de Geest voor het eerst het licht gezien. In zeven kerken in Zuidwest Drenthe werd door kunstenaars en predikanten de uitdaging aangegaan om aan de hand van nieuwe kunstwerken de verbinding te leggen tussen het verhaal van Pinksteren, de architectuur van de kerkgebouwen, de theologie van de predikant en de creativiteit van de kunstenaar. En dat alles voor de ontmoeting van de bezoeker van de expositie.
Inspirerende ontmoetingen
In de Zuidwesthoek van Drenthe wordt deze ontmoeting versterkt doordat in de periode tussen Hemelvaartsdag en Pinksteren veel mensen in de streek op vakantie zijn. Met de auto of de fiets trok men langs de kerken en de kunstwerken en vonden inspirerende ontmoetingen plaats. En dat smaakte naar meer…
Nadien is dit project uitgewaaierd over delen van Nederland. Groningen, Drenthe, de Kop van Overijssel, de Utrechtse Heuvelrug, het Groene Hart, van Rotte, IJsel en Lek deden kerken en kunstenaars mee en dit keer ook een aantal plekken in en rond Haarlem. Van Hemelvaartsdag tot en met 2e Pinksterdag zijn kerken open en worden activiteiten georganiseerd om ontmoeting te laten plaatsvinden.
Invalshoeken
We zien we nu een verschil optreden tussen de verschillende delen van het land. In sommige delen is Feest van de Geest verbonden met recreatie; toeristen, dagjesmensen, geïnteresseerden in kunst en kerken bezoeken de kerken die open zijn. De mensen komen vaak van heinde en verre en hebben plezier in deze tijdsbesteding in hun vakantietijd. In andere delen van het land is ook sprake van vrije tijd, maar dan vooral van vrije tijd van mensen in de naaste omgeving van het kerkgebouw; daar werkt Feest van de Geest als een instrument voor kerken die zichzelf en het verhaal van hun inspiratie willen laten zien aan de mensen, die om het gebouw heen wonen en leven.
‘Gaandeweg werd Feest van de Geest oecumenischer’
Het Feest van de Geest was in het begin vooral een gebeuren binnen de Protestantse Kerk in Nederland: protestantse en hervormde gemeenten en gereformeerde kerken in diverse plaatsen deden mee. Gaandeweg werd het project oecumenischer: doopsgezind, rooms-katholiek, allerlei christelijke denominaties zijn meer en meer welkom in de regionale clusters. Uitgangspunt is en blijft het verhaal van Pinksteren: de Geest van God, die uitgestort wordt over de leerlingen van Jezus, hen in vuur en vlam zet, hen begeestert met alle talen, hen naar de mensen toe drijft.
Het verhaal van God de wereld indragen
Voor het kerkzijn in deze tijd raakt Feest van de Geest ook aan de opdracht het verhaal van God de wereld in te dragen. Zoals gezegd gebeurt dat soms door de omliggende wereld uit te nodigen om kennis te maken met de kerk, met de kunst, met het verhaal. Maar in de nieuwe kunst ligt ook de mogelijkheid om de tijd en de gelegenheid te krijgen, dat mensen die niets hebben met kerk en geloof toch iets van het vuur van het Pinksterfeest in de kunst en in de ontmoetingen rondom Feest van de Geest zien of zelfs ervaren. In mijn ogen raakt het ook aan een element van missionair gemeente-zijn: een verhaal voor heel de wereld.
Vrijheid van Geest
Van daaruit is ook het thema voor deze editie van Feest van de Geest ontstaan: Vrijheid van Geest. De aanslag op de redactie van het Franse tijdschrift “Charlie Hebdo” in Parijs was net gebeurd, toen we met elkaar spraken over het thema, over de actualiteit, over wat vrijheid en geest betekent in onze tijd. Zonder een politiek pamflet te willen zijn en zonder onze instemming met de inhoud van “Charlie Hebdo” bij voorbaat te geven gaat het ons wel om het volgende: als de Geest de mensen inspireert over alle menselijke grenzen heen, dan doet ze dat door mensen in respect en vrede met elkaar te verbinden. Opdat het leven met elkaar een leefbaar leven is in deze wereld, in het teken van verwondering en bewondering. Dat betekent een verbonden raken in respect en met ruimte voor elkaar, over en weer. Dat is een altijd doorgaande oefening voor alle mensen.
Het treft me hoeveel kunst met mensen kan doen
Als persoon ben ik al geruime tijd met het project van Feest van de Geest verbonden. Hoewel ik niet zoveel kijk heb op kunst en daarvan ook geen echte kenner ben, treft het me door de jaren heen, hoeveel kunst met mij, met mensen om mij heen kan doen. Dat je geraakt kunt worden door een lied, een gedicht, een beeld, een tekening, waarin de kunstenaar iets blootlegt van zijn of haar eigen ziel. En in dit verband raakt het me dan ook, als het Pinksterverhaal door een kunstenaar soms zo kunstvol verbonden raakt met het eigen verhaal op die plek in deze tijd.
In principe is Feest van de Geest geopend van 5 tot en met 8 mei en van 13 tot en met 16 mei 2016, van 12 tot 17 uur. Voor de plaatsen en de kunstenaars: zie www.feestvandegeest.nl
Gerelateerde artikelen
Feest van de Geest: Hedendaagse iconen
Feest van de Geest: de materie als uitgangspunt
Feest van de Geest: ‘Ieder mens draagt het universum in zich’