Er is een nieuwe vertaling van de Bijbel: de Bijbel in Gewone Taal. Deze bijzondere vertaling, gemaakt door het Nederlands Bijbelgenootschap, maakt de Bijbel leesbaar en begrijpelijk voor zo veel mogelijk lezers. Het Nederlands Bijbelgenootschap hoopt dat deze vertaling lezers van zeer verschillende achtergronden zal kunnen verbinden.
Duidelijkheid voorop
Vanaf 2006 heeft het Nederlands Bijbelgenootschap gewerkt aan de Bijbel in Gewone Taal. Het doel was om een vertaling te maken die direct begrijpelijk is voor zo veel mogelijk lezers. Er bestaan al veel vertalingen van de Bijbel, maar geen ervan kiest consequent voor duidelijkheid en voor gewone taal. Toch wordt de groep van lezers die moeite hebben om de taal van de Bijbel te begrijpen, steeds groter. Er was al lange tijd bekend dat er behoefte bestaat aan een zeer begrijpelijke Bijbel. Bovendien blijkt nu ook dat veel mensen het prettig te vinden om de Bijbel te lezen in taal die direct en duidelijk is. Er is veel belangstelling voor een bijbel waarin de taal voor niemand een drempel hoeft te zijn, maar juist het begrip van de tekst dient.
Uit reacties blijkt dat de Bijbel in Gewone Taal een breed en divers lezerspubliek weet aan te spreken. Jongeren én ouderen, beginnende én zeer ervaren bijbellezers, lezers van uiteenlopende kerkelijke tradities.
Iets nieuws
Gewone taal is de taal die we dagelijks gebruiken als we iets vertellen of uitleggen. Het gaat om woorden die algemeen bekend zijn. Maar de duidelijkheid die de Bijbel in Gewone Taal biedt, gaat verder dan de woorden: de tekst is een begrijpelijk geheel. De zinnen zijn helder opgebouwd, doorzichtig en niet te lang. Bovendien is er gezorgd voor samenhang tussen de zinnen. De tekst is ingedeeld in korte perikopen en boven elke perikoop staat een kop. Zo ziet de lezer onmiddellijk waar het over gaat.
De Bijbel in Gewone Taal is een betrouwbare vertaling van de Bijbel. Deze vertaling biedt een eerlijke weergave van de brontekst, die duidelijk én aansprekend wil zijn. De Bijbel in Gewone Taal heeft niet als doel andere vertalingen te vervangen of te verdringen, maar om iets te bieden dat er nog niet was in het Nederlands. Het is een vertaling die voor allerlei doeleinden bruikbaar is, bijvoorbeeld bij gezamenlijke lezing van de Bijbel. Dankzij deze vertaling kan iedereen meedoen. Iedereen kan de tekst begrijpen en erover meepraten.
Bovendien blijkt dat de Bijbel in Gewone Taal lezers op een bijzondere manier weet te raken. De directheid en vertrouwdheid van gewone taal brengt de tekst in de beleving van veel lezers dichterbij.
Eenheid van de gelovigen
Een belangrijke tekst voor het oecumenische ideaal van de eenheid van alle gelovigen, is Johannes 17:21. Dat vers luidt als volgt in De Nieuwe Bijbelvertaling (2004) en in de Bijbel in Gewone Taal:
De Nieuwe Bijbelvertaling |
|
Bijbel in Gewone Taal |
| Laat hen allen één zijn, Vader. Zoals u in mij bent en ik in u, laat hen zo ook in ons zijn, opdat de wereld gelooft dat u mij gezonden hebt. | Laat alle gelovigen samen één zijn. Net zoals wij samen één zijn, Vader. En laat alle gelovigen ook één zijn met ons. Dan zullen alle mensen op aarde geloven dat u mj gestuurd hebt. |
De verschillen tussen de beide vertalingen zijn duidelijk. De Bijbel in Gewone Taal maakt expliciet over wie het gaat, ‘alle gelovigen’. Er wordt gekozen voor gewone woorden en een duidelijke manier van spreken. Een uitdrukking als ‘in u zijn’ is geen gewone taal. Daarom wordt dat in de Bijbel in Gewone Taal anders gezegd. Het voorbeeld laat goed zien dat eenvoud van taal niet ten koste gaat van de zeggingskracht van de tekst. Het ideaal van de eenheid komt in gewone taal juist sterk en direct over.
Gewone taal als oecumenische taal
Gewone taal heeft een bijzonder kenmerk: we gebruiken het allemaal. Het gaat om de basiswoordenschat van onze taal. Gewone taal staat daarmee boven alle particuliere taalvelden, al het theologisch jargon en alle kerkelijke ‘dialecten’. Gewone taal is gedeelde taal, taal die ons bindt. Het is bij uitstek oecumenische taal.
Hoe zie je dat terug in de vertaling? Vooral bij de weergave van de traditionele, bijbelse termen. Denk aan woorden als ‘gerechtigheid’, ‘verbond’, ‘genade’, ‘barmhartigheid’. Het gaat om woorden en uitdrukkingen die in het dagelijks taalgebruik nauwelijks voorkomen. Voor sommige termen had elke denominatie zijn eigen vertaling: bij het hardop bidden van het Onzevader hoorde je de verschillen tussen ‘bekoring’ of ‘verzoeking’.
Voor wie met de bijbelse taal is opgegroeid, klinken de traditionele termen vertrouwd. Maar dat wil niet zeggen dat men ook werkelijk weet wat deze termen betekenen. Worden woorden als ‘verbond’ of ‘rechtvaardiging’ altijd goed begrepen? En bovendien is er een grote groep lezers die deze termen niet in de vingers heeft. Dan blijft de Bijbel vaak een gesloten boek.
De Bijbel in Gewone Taal kiest voor een andere aanpak. De traditionele begrippen worden geformuleerd in gewone, bekende woorden. Woorden die iedereen kan begrijpen. Daar kunnen veel lezers iets aan hebben, ook als je hecht aan de vertrouwde bijbelwoorden. En denk ook aan de groep van mensen die wel iets hebben met God en met de Bijbel maar die op afstand staan van de kerk. Een Bijbel in Gewone Taal kan juist naar zulke groepen een verbinding vormen, en nieuwe openingen bieden.
Gods nieuwe wereld
Het loslaten van traditionele, bijbelse termen in de Bijbel in Gewone Taal hoeft geen verlies te zijn. Er komen vaak prachtige nieuwe woorden voor in de plaats. Een mooi voorbeeld is het traditionele begrip ‘koninkrijk van God’. Koninkrijk is op zichzelf geen moeilijk woord. Maar er is een ander probleem. Het gaat niet om een koninkrijk in de gewone betekenis. Het is niet een bepaalde plek op aarde, het is geen gewoon koninkrijk. Achter de Griekse term basileia tou theou zit zoveel meer. Veel meer ook dan er meeklinkt in het woord ‘koninkrijk’. Het gaat om de allesomvattende heerschappij van God, die op het punt staat door te breken. Er komt een eind aan de bestaande situatie, een nieuwe tijd. En het gebeurt hier op aarde.
Daarom hebben we gekozen voor ‘Gods nieuwe wereld’. Zo brengen we de kern van dit bijbelse begrip over. Het gaat om een nieuwe werkelijkheid hier op aarde, die door God wordt gebracht. De Bijbel in Gewone Taal drukt dat uit met een prachtig nieuw begrip: Gods nieuwe wereld.
Kracht van de Bijbel in Gewone Taal
Dit voorbeeld laat goed zien wat de Bijbel in Gewone Taal met duidelijkheid en begrijpelijkheid bedoelt. En het laat ook zien wat deze vertaling kan betekenen voor de oecumene. De inhoud van de Bijbel is opnieuw onder woorden gebracht, in taal waarin iedereen zich kan herkennen. De Bijbel in Gewone Taal zou daardoor heel geschikt kunnen zijn als oecumenische Bijbel. Het is een vertaling die iedereen insluit, wat zijn of haar achtergrond ook is. Dat biedt de mogelijkheid om samen na te denken over wat je leest en er met elkaar over te praten. Dat kan het begin zijn van nieuwe initiatieven.
Dr. M.J. de Jong werkt als bijbelwetenschapper bij het Nederlands Bijbelgenootschap. Hij is één van de vertalers van de Bijbel in Gewone Taal.
| Efeziërs 4:1-6, Bijbel in Gewone Taal |
Leef in vrede met elkaar |
| 1 Jullie weten dat ik in de gevangenis zit omdat ik de Heer dien. Vanuit de gevangenis vraag ik jullie om te leven op een manier die bij christenen past. God heeft jullie uitgekozen. 2 Denk daarom niet aan jezelf, maar wees altijd vriendelijk en geduldig. Verdraag elkaars fouten, en houd van elkaar. 3 De heilige Geest heeft ervoor gezorgd dat jullie een eenheid zijn. Doe je uiterste best om die eenheid te bewaren, door in vrede met elkaar te leven. 4 Leef met elkaar alsof jullie één lichaam zijn, met één geest. Want jullie zijn allemaal door God uitgekozen om gered te worden. Daar vertrouwen jullie op. 5 Jullie hebben dezelfde Heer, hetzelfde geloof, dezelfde doop. 6 En jullie hebben dezelfde God, de Vader van alle mensen. Hij is belangrijker dan alles en iedereen, hij geeft leven aan alles en iedereen, hij is aanwezig in alles en iedereen. |