In Vrijheid Verbonden is een forum voor interreligieuze ontmoeting en dialoog. Het werd opgericht in 2005 naar het voorbeeld van het vredesgebed in Assisi. Jaarlijks vindt in Utrecht een bijeenkomst plaats om de rijkdom en verbondenheid tussen godsdiensten en levensbeschouwingen zichtbaar te maken. Op 23 januari 2017 zal prof. Herman van Rompuy, oud-voorzitter van de Europese Raad een lezing houden over ‘Godsdienst, levensbeschouwing en de rechtsstaat in Europa’. Ds. Jan Wessels, vice voorzitter van In Vrijheid Verbonden en directeur van MissieNederland legt in dit artikel uit wat dit forum voor hem betekent en waarom het in Nederland zo belangrijk is.
Het goede bevorderen
Een van de mooiste momenten bij In Vrijheid Verbonden was het moment in 2014 dat HKH Prinses Beatrix, de beschermvrouwe van In Vrijheid Verbonden bij ons (christelijke) tafeltje kwam staan en gewoon heel persoonlijk vroeg naar hoe wij betrokken waren geraakt bij het platform. Ik weet niet meer precies wat ik geantwoord heb of wat de anderen antwoordden, maar in ieder geval ontspon zich een spontaan gesprek over het belang dat godsdienstige leiders met elkaar in gesprek zijn. Zij hebben vaak veel invloed en kunnen hun gemeenschappen helpen om ‘het goede (de vrede, sjalom) te zoeken voor de stad’ zoals we dat juist vanuit de Bijbel (vgl. Jeremia 29:7) – en voor mij is dat toch nog altijd de belangrijkste inspiratiebron – ook meekrijgen. Onbekend maakt onbemind, luidt het gezegde. En zo is het ook met religieuze groepen in de samenleving.
En dat is precies waarom ik In Vrijheid Verbonden zo nodig vind in Nederland. Juist in een tijd waarin religie heel vaak geproblematiseerd wordt en gezien als de oorzaak van veel ellende in deze wereld zoals oorlog en geweld, van onderdrukking en uitbuiting etc. Natuurlijk is en wordt er in naam van God of in naam van een bepaalde levensovertuiging veel onrecht begaan, maar ik ben er diep van overtuigd dat elke godsdienst uiteindelijk het goede voorheeft met alle mensen.
Samen de vrede zoeken
Dat is precies waarop we bij In Vrijheid Verbonden proberen aan te haken. Hoe kunnen we samen vrede zoeken voor Nederland, en van daaruit misschien ook wel voor Europa en zelfs de hele wereld. Iedereen wil toch dat zijn of haar kinderen opgroeien in een wereld waarin vrede heerst, waarin ze zonder angst kunnen spelen, naar school kunnen gaan, waarin ze kunnen worden wat ze willen, waarin ze gelijk behandeld worden, waarin ze het goed hebben, waarin ze vrij zijn: vrij zijn om te geloven wat ze willen (en ja, dat houdt ook in om niet te geloven of om van geloof te veranderen) en om te denken en te zeggen wat ze willen (zonder daarbij overigens anderen te kwetsen natuurlijk).
Daarbij hoef je het niet met elkaar over alles eens te zijn. Ik ben en blijf een overtuigd en ‘evangelisch’ (bijbels) Christen. Ik geloof in Jezus Christus die gezegd heeft: “Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven. Alleen door mij heeft men toegang tot de Vader.” (Johannes 14:6 WV). Dat lijkt heel erg exclusief en ik weet, dat er ook onder christenen op heel verschillende manieren over gedacht wordt. Dat betekent echter niet dat ik niet absoluut inclusief kan zijn in mijn houding tot andere mensen. Juist omdat ik Christus heb leren kennen en de vreugde van het Evangelie (vergelijk Paus Franciscus in zijn Apostolische Aansporing ‘Evangelii Gaudium’ uit 2013), wil ik dat delen met iedereen. En niet alleen door mijn woorden, maar juist ook door mijn handelen: door de manier waarop ik met andere mensen om ga. Juist daarin wil ik de gezindheid van Christus laten zien, die nooit iemand links liet liggen, met iedereen in gesprek ging en iedereen accepteerde zoals hij of zij was.
Samen leren
Ik heb wat dat betreft ook best nog wel heel veel te leren. Maar dat is het mooie van In Vrijheid Verbonden. Daar raak je in gesprek met mensen waar je niet zomaar dagelijks mee in contact komt. Je leert mensen kennen en waarderen en liefhebben uit totaal andere tradities. Tradities die in andere landen soms lijnrecht tegenover elkaar staan, elkaar het licht in de ogen niet gunnen, elkaar op leven en dood bestrijden en daarmee andere mensen meeslepen en slachtoffer maken in een heilloze spiraal van geweld, onderdrukking en angst. Je leert naar elkaar luisteren en elkaar te respecteren en waarderen.
Het is daarom fantastisch en een voorrecht om betrokken te zijn bij In Vrijheid Verbonden. Een initiatief dat sterk gedragen wordt door de gemeente Utrecht. Welke plaats in Nederland is meer voor de hand liggend dan juist deze plaats, waar in 1579 de Unie van Utrecht getekend werd. Als Amsterdam de hoofdstad is van ons land en Den Haag het politieke centrum dan is Utrecht eigenlijk het geestelijke hart van Nederland. Daar werd de grondslag gelegd voor een staat waarin godsdienstvrijheid centraal stond.
Het is fantastisch en een voorrecht om betrokken te zijn bij een initiatief waarvan HKH Prinses Beatrix de beschermvrouwe is – en niet alleen maar op afstand! Om het jaar is ze persoonlijk aanwezig bij de grote bijeenkomst van het platform in Utrecht. Wat een feest is het om te zien hoe ze geniet van de veelkleurigheid van onze samenleving en hoe ze in gesprek gaat met iedereen bij de informele bijeenkomst na het officiële gedeelte. Zij is daarin het inspirerende voorbeeld van inclusief leiderschap en wat heeft ze daarmee haar naam, ‘Gezegende’, ook steeds weer eer aan gedaan. Wie echt gezegend is, verspreidt ook zegen. En andersom: wie zegen verspreidt, is ook echt gezegend.
Het is fantastisch en een voorrecht om geweldige mensen te ontmoeten uit andere geloofs- en levensovertuigingen: moslims, joden, hindoeisten, boeddhisten, maar ook humanisten. Hen te leren kennen, te horen wat hen ‘bezield’ en bezig houdt, wat hun vreugden maar ook hun zorgen zijn, samen wegen te zoeken om in Nederland vijandbeelden en karikaturen af te breken, maar ook polariserende tendenzen en ontwikkelingen te zien en aan de orde te stellen, is een ongelooflijke verrijking en inspiratie om inderdaad het goede te zoeken voor Nederland.
Tienjarig bestaan
Hoogtepunt was absoluut de viering van het 10 jarig bestaan van In Vrijheid Verbonden vorig jaar. Die begon met afzonderlijke gebedsbijeenkomsten van de verschillende tradities, waarna iedereen samenkwam op het plein voor de Domkerk, vlak voor de Kapittelzaal van de Dom (thans de aula van de Universiteit van Utrecht) waar meer dan 425 jaar geleden de Unie van Utrecht werd getekend. Vandaar ging het in optocht naar Tivoli-Vredenburg, waar een prachtig en inspirerend cultureel programma op de planken werd gezet in de aanwezigheid van HKH Prinses Beatrix.
Qua invloed lijkt In Vrijheid Verbonden misschien nog niet zo heel erg groot. Er was ook tijd nodig om elkaar te leren kennen, denk ik dan. Maar langzamerhand begint de jarenlange trouwe inspanning van mensen uit verschillende tradities vruchten af te werpen. Meer en meer mensen hebben van IVV gehoord. Ouderen en jongeren doen mee aan de jaarlijkse discussie of het culturele programma. Steeds beter weten we ook het gesprek te focussen op de echt relevante zaken. Zo zien we uit naar de bijeenkomst op 23 januari 2017 met Prof. Dr. Herman van Rompuy over ‘Godsdienst, levensbeschouwing en rechtstaat in Europa’, opnieuw in Tivoli-Vredenburg.
In Vrijheid Verbonden is geen instituut of organisatie. Het is een netwerk en wil een beweging op gang brengen en in stand houden. Daarbij is ruimte voor verscheidenheid en veelkleurigheid. Maar we zijn en blijven verbonden in het ene verlangen en streven naar ‘de vrede voor de stad’, sjalom.