Sinds de vroege Middeleeuwen is de zang in Engelse kathedralen voorbehouden aan mannen. Aanvankelijk vertegenwoordigden de jongens-sopranen de hoogste stem in het koor, naast de geestelijken die de alt (countertenor) de tenor en de bas zongen. Eeuwenlang is deze werkwijze een diepgewortelde traditie gebleven.
Ruim 20 jaar geleden waarschuwde de ‘Campaign for the Traditional Cathedral Choir’ (CTCC) dat ‘de toekomst van de Engelse koorjongen in toenemende mate in gevaar kwam’. Verandering lag op de loer…
Onrust
Er ontstond in 1991 verontrusting over het besluit om meisjes toe te laten tot de koren van de kathedraal op grond van ‘gelijke kansen, gelijke rechten’. De CTCC reageerde daarmee op de introductie van het meisjeskoor in Salisbury Cathedral in 1991. ‘Dit is de opoffering van de prachtige, oude traditie van mannen- en jongenskoren ten behoeve van politieke correctheid ‘. Ondanks alle ophef kwamen de girls’ choristers er dankzij baanbrekend werk van Richard Seal die op dat moment de functie van organist en Master of the Choristers bekleedde in de kathedraal van Salisbury. Jonge meisjes, in dezelfde leeftijdscategorie als de jongens, een kans geven om hun waarde te tonen. In dit artikel een uitgebreid verslag van Seal zelf hoe het proces is verlopen.
Harrison Oxley
Feit is dat er al eerder geëxperimenteerd was door dirigenten met de optie om meisjesstemmen toe te voegen aan het koor. De bekendste voortrekker is Harrison Oxley (1933-2009). Hij was organist in de kathedraal van Edmundsbury en de eerste die, al in de 70-er jaren, meisjesstemmen toevoegde. Dat leidde tot veel controverse vanuit de conventionele Engelse geestelijkheid. In 1981 maakte een nieuw benoemde hooggeplaatste geestelijke een eind aan het gemengde koor. In 1984 nam Oxley zelf ontslag, om principiële redenen. Hij gaf aan dat organisten van andere kathedralen zijn acties altijd onvergeeflijk hadden gevonden. ‘Ik kan geen enkele reden bedenken waarom de helft van de mensheid uitgesloten zou moeten worden om deel te nemen aan het koor van de kathedraal’.
Richard Seal
Tijdens het Southern Cathedrals Festival in juli van dit jaar ontmoette ik Richard Seal, voorafgaand aan een Evensong. Dit is wat hij later schreef over het proces.
Vóór 1989 heb ik eigenlijk nooit serieus nagedacht over het onderwerp Girl Choristers. Sinds de 13de eeuw hadden de koren van de kathedralen immers goed gefunctioneerd met alleen de jongens. Waarom zou je dat willen veranderen?
Toen, vanuit het niets, ontving ik een brief van de moeder van een meisje dat leerlinge was op de Cathedral School. Zou ik bereid zijn haar dochter te auditeren. Alleen maar om te kijken of ze, als zij als jongen geboren was goed genoeg zou zijn geweest voor het koor! Nicola deed auditie en ik vertelde haar moeder dat ik zou willen dat alle jongens die voor kwamen zingen, gezegend waren met haar muzikale talenten.
Rond dezelfde tijd woonde ik in London de jaarlijkse vergadering bij voor vertegenwoordigers vanuit geestelijke en muzikale organisaties. Bij het punt ‘wat verder ter tafel komt’, zei iemand: ‘One of these days we will have to consider girls’. Er viel een doodse stilte. Niemand reageerde. Tijdens de anderhalf uur durende terugreis naar Salisbury, werkte ik in de trein een plan uit. Meisjesstemmen in het koor van de kathedraal: zou dat mogelijk zijn? Ik legde het plan voor aan de Dean (de Deken) en The Chapter (de hoogste geestelijkheid binnen de kathedraal-MK). Zonder hun toestemming zou er niets tot stand komen.
Tot mijn grote verrassing werd mijn enthousiasme gedeeld. Ook door de assistent-organist, de Lay Vicars (de ‘zingende mannen’ van het koor) en de directeur van de school die verbonden is aan de kathedraal. De eerste audities vonden begin 1991 plaats en ons avontuur begon in september van dat jaar. Er konden 18 meisjes geplaatst worden en ze zongen hun eerste Evensong op 7 oktober 1991, na een repetitietijd van slechts 6 weken. Ook Nicola was erbij.
A Hymn to the Virgin
In 1992 ontving Richard Seal de “Doctor of Music Lambeth degree” uit handen van John Cavell (1916-2017), Bisschop van Southampton. Als blijk van ‘erkentelijkheid voor zijn aanzienlijke verdiensten voor de Engelse ‘Cathedral Music’.
In 1994 verscheen de eerste CD waar het meisjeskoor de helft van de tracks voor haar rekening neemt. In de aanloop naar het kerstfeest koos ik als muziekfragment ‘A Hymn to the Virgin’ van de Engelse componist Benjamin Britten (1913-1976). Hij schreef het op 16-jarige leeftijd.
(Met veel dank aan Dr. Richard Seal en Marie Thomas (PR-manager van Salisbury Cathedral) voor hun medewerking. Van haar kreeg ik de foto hierboven van het meisjeskoor, gemaakt door Ash Mills).
Voetnoot: Het meisje in de witte kledij is een zogenaamde ‘probationer’. Zij zit nog in haar proeftijd.