Tijdens de Assemblee in Busan in 2013 riep de Wereldraad van Kerken lidkerken wereldwijd op tot het samen verder optrekken in een Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede in de komende zeven jaren tot de volgende Assemblee. De aanleiding tot deze oproep lag in de eerdere Decade Geweld niet Gewild (Decade to Overcome Violence) van de Wereldraad en de Internationale Oecumenische Vredesconvocatie in Jamaica in 2011, waar geconstateerd werd dat kerken zich nog duidelijker moeten inzetten voor rechtvaardige vrede in deze gebroken wereld vol van onrecht en oorlog…Vandaar de oproep tot een Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede.
Werken aan gerechtigheid en vrede hoort bij het wezen van de kerk
De boodschap van de Assemblee getiteld ‘Doe mee met de Pelgrimage’ zegt hierover: ‘uitgedaagd door onze ervaringen in Busan dagen wij jullie uit om je Godgegeven talenten in te zetten voor transformerende activiteiten’ in het kader van die Pelgrimstocht. Op een pelgrimstocht gaat het ons vaak om het heilige, de waarheid, de stilte te zoeken en onze relatie met God – en elkaar- onderweg te versterken. Bij die Pelgrimage van gerechtigheid en vrede gaat het er dus ook om dat de kerken opnieuw getuigen van het gedeelde geloof dat ons oproept actief gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping te zoeken. Dat hoort immers bij het wezen van de kerk, werken aan gerechtigheid en vrede maken deel uit van de christelijke ethiek.
Een oproep tot pelgrimage
Met die Pelgrimage kunnen we ook in herinnering roepen dat christenen wel werden aangeduid als ‘mensen van de weg’. Het gaat er hierbij dus ook om wat het betekent om gelovige te zijn vandaag de dag. En om elkaar te bemoedigen op de pleisterplaatsen onderweg. Op pelgrimage gaan is een spirituele ervaring en een persoonlijk besluit, het gebeurt niet op gezag van instituties. In die zin moet de oproep van de Wereldraad eerder gezien worden als een uitnodiging om te gaan pelgrimeren of –zoals de Wereldraad het zelf formuleert: het is een oproep tot pelgrimage. Die oproep leggen we dus als Raad van Kerken in Nederland vragend neer bij de lidkerken (en bondgenoten).
Nieuwe bezieling van de oecumenische beweging
Klik op de afbeelding om naar het blog over de Pilgrimage of Justice and Peace van de WCC te gaan.Het kan een nieuwe bezieling van de oecumenische beweging betekenen als lokale kerken en Raden van Kerken overal ter wereld aan die oproep gehoor geven. De Wereldraad ziet immers de Pelgrimage tevens als een vernieuwende manier om de verbondenheid (‘fellowship’) tussen de lidkerken te versterken. Zo zou de Pelgrimage de gelegenheid bieden om vanuit een vernieuwde oecumenische agenda elkaar als kerken te versterken. Daarbij staan de eenheid in verscheidenheid en de kracht van de verschillende tradities ons ten dienste. Dat biedt herkenning over en weer, maar we kunnen elkaar daarop ook over en weer bevragen.
Een pelgrimage heeft allereerst een spirituele dimensie, zij wordt niet zomaar ook wel omschreven als een ‘bedevaart’, een reis naar het heilige… het is een op weg gaan omwille van het geloof. Maar deze pelgrimage, tegen de achtergrond van een Assemblee die opriep tot een kerk die zich inzet voor gerechtigheid en vrede vanuit het perspectief van hen die daaronder het meest lijden, is ook een hernieuwde oproep pleitbezorger van de slachtoffers te zijn. Het heeft dus ook een soort profetische dimensie: die van het nadrukkelijk en samen verheffen van onze stem tegen onrecht en oorlog….. vóór gerechtigheid en vrede. In een recent stuk wijst de Wereldraad er op dat kerken dienen te erkennen dat het aanklagen van onrecht en onvrede integraal deel uitmaakt van ‘costly unity’…
Verder is er ook een strategische dimensie. De Pelgrimage biedt immers kansen tot nieuwe verbondssluitingen met anderen ‘van goede wil’, met aanhangers van andere godsdiensten en vertegenwoordigers van allerlei burger-organisaties die zich inzetten voor gerechtigheid en vrede.
Tenslotte is er ook nog een missionaire dimensie. In het Wereldraaddocument ‘Together towards Life’ wordt gesteld dat de kerken zich op een nieuwe wijze zouden moeten verhouden tot de wereld van vandaag door zending een nieuwe inhoud en betekenis te geven.
Wie weet biedt de Pelgrimage ons nieuwe kansen om als kerken temidden van de samenleving gerechtigheid en vrede voor te leven, missie en dienstbaarheid, samenwerking en verzoening beter –en zichtbaar voor de maatschappij – met elkaar te verbinden. Kan de Pelgrimage mensen helpen de kerken in een ander licht te zien?
Een consistent engagement
The Pilgrimage of Justice and Peace van de WCC maakt ook gebruik van Twitter. Klik hiervoor op bovenstaande afbeelding.Laten we – ook in Nederland – samen op die Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede gaan! Met nieuw elan zetten de kerken dan in op de thema’s gerechtigheid en vrede. Dat kan gezien worden als een voortzetting van het conciliair proces Gerechtigheid, Vrede en Heelheid van de Schepping. De afwegingen om dezelfde thema’s te hanteren waarmee men al jaren het werk richting geeft illustreren dat het engagement –waartoe de Wereldraad oproept – consistent is.
De uitdaging is om onderweg opnieuw ‘geraakt’ te worden, voorbij de ‘verwondering’ en ook voorbij het soms wat al te obligaat geworden ‘loslaten’ bij het pelgrimeren. Dorothee Sölle maakt in dit verband in haar boek Mystiek en Verzet onderscheid tussen de Via Positiva en de Via Negativa, bij de laatste gaat het ook om het kritisch waarnemen wat je onderweg tegenkomt – de profetische en advocacy dimensie van de pelgrimage die ons brengt naar de Via Transformativa….naar de transformatie die we willen, door de ‘verandering die wij zijn’….
We pelgrimeren als gelovige, als geloofsgemeenschap, als Raad van Kerken, als Wereldraad om te vernieuwen, om de verbintenis het eerste gebod en het tweede gebod in hun onderlinge samenhang–telkens opnieuw – in praktijk te brengen. Daarbij is het nodig pijnpunten te benoemen, onrechtvaardigheid aan te klagen en vrede en verzoening te brengen in concrete situaties. Zo groeit er een verzameling ‘best practices’ van gerechtigheid en vrede die de herkenning bevorderen en de inspiratie vergroten… Dat kunnen voorbeelden van activiteiten, maar ook inspirerende verhalen en liederen zijn. En die willen we te zijner tijd –tegen de volgende Assemblee- samen vergelijken om er lessen uit te halen.
Huiswerk
Het huiswerk van de Taakgroep Pelgrimage zal deels over de inhoud gaan, maar meer nog over het proces: hoe organiseren we een proces, een bedding, een paraplu, een koepel waarin/waaronder allerlei activiteiten een plek kunnen krijgen…..Daarvoor moeten we de ruimte die het begrip Pelgrimage biedt volop gebruiken. De zaak niet dichttimmeren, integendeel: de kunst is een proces te ontwikkelen waardoor die Pelgrimage verbonden wordt met allerlei (plaatselijke en landelijke) acties rond gerechtigheid en vrede die al plaatsvinden.….
De taak van de Taakgroep is dus het stimuleren en faciliteren van dat proces, niet alles zelf ondernemen, maar lidkerken en bondgenoten uitnodigen zelf allerlei activiteiten te organiseren in het kader van de Pelgrimage. Daarbij onderscheidt de Taakgroep de komende jaren een aantal ontwikkelingsfasen.
Bezinning – 2014 – 2016
De verdere bezinning op en uitbouw van een visie op de Pelgrimage. Een visie die als integrerend kader kan dienen voor de Nederlandse bijdrage aan de wereldwijde Pelgrimage. Daarbij hoort ook een nadere verkenning van de vragen rond gerechtigheid en vrede in onze context hier in Nederland. Van de ‘kracht- en pijnplekken’ langs onze weg. Uitnodigen tot het ontwikkelen en melden van (inter)kerkelijke initiatieven en activiteiten rond het thema van de Pelgrimage, gebruik makend van moderne communicatietechnieken. En samen op weg gaan.
Bezieling en bemoediging – 2016 – 2018
Ontwikkelen en verzamelen van inspirerende voorbeelden, verhalen, liederen, activiteiten rond gerechtigheid en vrede, lokaal, regionaal, nationaal en internationaal, die als bemoediging kunnen dienen om samen voort te gaan op die weg. Het aanreiken van nieuwe werkvormen, handelingsperspectieven en rituelen – bij de Emmaüsgangers hoorde daar bijvoorbeeld ook een gezamenlijke maaltijd bij. Ons door die werkvormen en rituelen laten raken… Dus ontmoeten en transformeren tijdens onze tocht.
Beweging – 2018-2021
Het bevorderen van uitwisseling tussen initiatieven en de ontwikkeling van (oecumenische) dynamiek en beweging rond de Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede. Omdat het een wereldwijde Pelgrimage is kunnen we leren van zeer uiteenlopende contexten waarin kerken gerechtigheid en vrede proberen voor te leven. Dit biedt ruimte voor uitwisseling tussen verschillende kerkelijke tradities, tussen uiteenlopende culturen, ja zelfs en vooral tussen lidkerken in de noordelijke en de zuidelijke wereldhelft. Kortom: ruimte voor nieuwe ontmoetingen en partnerships.
Dat alles kan weer leiden tot terugkeren met een nieuwe opdracht naar onze eigen situatie als gelovigen, lidkerken en Raad van Kerken in onze eigen dagelijkse maatschappelijke realiteit.
Landelijke oecumenische activiteiten
De Taakgroep neemt zich voor om jaarlijks tenminste twee landelijke oecumenische activiteiten te organiseren rond 21 maart (Internationale Dag tegen Discriminatie en Racisme) –gerechtigheid- en 21 september (Internationale Dag voor de Vrede) – vrede.
Dit jaar hebben rond 21 maart allereerst een weekend voor jongvolwassenen uit alle lidkerken gehouden – dat was de eerste keer in de geschiedenis van de Raad- om hen te bevragen wat we in die Pelgrimage (samen) zouden kunnen doen. Het leverde interessante vragen en huiswerk op voor de Taakgroep!
Walk of Peace
Op zondag 20 september zal er een Walk of Peace langs o.m. een moskee, een kerk en het Vredespaleis in Dan Haag plaatsvinden, die door PAX in samenwerking met Kerk en Vrede en de Raad georganiseerd wordt. Deelname van harte aanbevolen: www.walkofpeace.net
Verder zullen er activiteiten rond de komende VN Klimaattop in Parijs georganiseerd worden. Allereerst ook hier een fysieke pelgrimage: een Klimaatloop in vijf overzichtelijke etappes van twee weekenddagen tussen Groningen en de Belgische grens. Een enkele dag of een weekend deelnemen kan ook. Aan de grens kan de pelgrimage worden vervolgd in samenwerking met kerken in België. Wilt u meelopen in de strijd tegen klimaatverandering: www.klimaattop.nl
En een symbolische pelgrimage: door op allerlei plekken bijeenkomsten te organiseren over de zorg voor Gods schepping. Een startdag in september, een manifestatie op 24 oktober in Utrecht bij een vijftal kerken.
Deze activiteiten worden met name door OIKOS en Kerk in Actie georganiseerd.
Voor plaatselijke gemeenten en parochies die naar wegen zoeken om activiteiten in het kader van de Pelgrimage te ondernemen zal er op vrijdag 25 september een Inspiratiemiddag rond handelingsperspectieven gehouden worden in de Bergkerk in Amersfoort. Zie de website van de Raad: http://www.raadvankerken.nl/pagina/3082/aanpak_pelgrimage
Tot slot
De Wereldraad had zich voorgenomen het werkprogramma van de komende jaren afgelopen jaren onder het overkoepelende thema van de Pelgrimage van Gerechtigheid & Vrede verder vorm te geven. Wie de berichtgeving van de Wereldraad volgt ziet dat er inderdaad sprake is van twee prioritaire thema’s: de strijd tegen klimaatverandering en voor ‘ecojustice’ en de strijd tegen oorlog en voor vrede.
De vraag is nu of de lidkerken van de Raad in Nederland – samen met bondgenoten- bereid zijn deze Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede tot een sleutelwoord van de Nederlandse oecumene te maken de komende jaren. Zoja, dan zou de Pelgrimage ook voeding kunnen bieden aan een nieuw beleidsplan voor de Raad van Kerken in de komende periode. Daarmee moeten de Taakgroep en de Raad als geheel dan aan de slag!
Kees Nieuwerth, Trekker/voorzitter Taakgroep Pelgrimage van G&V