De oude Hanzestad Kampen heeft op oecumenisch gebied veel te bieden. De stad telt een groot aantal kerken waaronder de Bovenkerk, de Broederkerk en de pas gerenoveerde O.L. Vrouwenkerk (Buitenkerk), is nog steeds (ook na het vertrek van de Protestantse Theologische Universiteit naar Amsterdam) een belangrijk centrum van reformatorische theologiebeoefening en herbergt sinds enkele jaren een prachtig iconenmuseum. Een mooie plaats dus om in het kader van het jaarlijkse personeelsuitje van de Katholieke Vereniging voor Oecumene eens nader te verkennen.
Gastvrij en vriendelijk
De mensen in Kampen zijn vriendelijk en temoetkomend. Dat bleek al direct. Toen we langs de Luthers-Evangelische Kerk kwamen, ging juist de deur open. Er kwam een vrouw naar buiten. We waren eigenlijk al voorbij toen we de ingeving kregen dat we hier toch zeker even naar binnen moesten. De vrouw, die even later de koster van de kerk bleek te zijn, nodigde ons hartelijk uit voor een bezichtiging. De kerk zag er mooi uit. Alles was in gereedheid gebracht voor een huwelijkssluitng later in de week. We keken wel even op toen we hoorden dat het alleen ging om een burgerlijk huwelijk zonder kerkelijke inzegening. Enthousiast vertelde de koster over enkele bijzonderheden van deze kerk die al in 1646 zijn eerste predikant kreeg. Met enige trots werd verteld dat dat de eerste vrouwelijke predikant, ds. J. A. Haumersen, al voor de oorlog op de kansel stond en de gemeente door de bange oorlogsjaren heeft geleid. Onlangs besloot de synode van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt dat de vrouw in het ambt vooralsnog een stap te ver is.
Theologische Universiteit
Na genoten te hebben van een kop koffie bezochten we de Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt in de Broederstraat. We werden hartelijk ontvangen door dr. Jos Colijn en dr. Herman Speelman. In de Senaatszaal onder toeziend oog van Klaas Schilder (1890-1952) hebben we uitvoerig van gedachten gewisseld. Samen met collega Leo van Leijsen heb ik verteld over het werk van onze vereniging. Jos Colijn en Herman Speelman gaven ons inzicht in de positie van de Theologische Universiteit die het met ca. 170 studenten bepaald niet slecht doet. Nadrukkelijk wordt er naar samenwerking gestreefd met de theologische universiteit in Apeldoorn en met andere theologische instellingen. De universiteit heeft ook veel internationale contacten. Zelf was Jos Colijn onlangs teruggekomen van een 12-jarig verblijf in Kiev waar hij gewerkt heeft aan de opbouw van een Evangelische Theologische Faculteit.
Bovenkerk
Zoals gezegd telt Kampen een groot aantal kerken. De Bovenkerk of St. Nicolaaskerk (PKN) is één van de monumentale gebouwen in de stad, waarvan de fundamenten teruggaan tot de 14e eeuw. Een vrijwilliger maakt ons een beetje wegwijs in de kerk en vertelt ons over het kerkelijk leven in de stad. Zelf is hij geboren Utrechter. Vele jaren was hij directeur van een christelijke basisschool. Op zondag worden er in deze kerk twee diensten gehouden. ’s Ochtends is de kerk gevuld met ca. 700 mensen. Voor de middagdienst komen er altijd nog ongeveer 200 mensen. Ondanks deze hoge aantallen is het voor de kerk moeilijk om de exploitatie rond te krijgen. Ook hier wordt gedacht over samenvoeging van gemeenten en vermindering van het aantal predikantplaatsen. Het kerkgebouw is imposant. Van het katholieke verleden zijn anders dan bijvoorbeeld in de O.L. Vrouwekerk in Dordrecht niet veel sporen meer te vinden. Op de plaats waar eens het altaar stond, werd in 1999 een nieuw orgel geplaatst. De gemeente verzamelt zich rond de preekstoel (franse kalksteen) en het doopvont die nog uit de 15e eeuw stammen.
Iconenmuseum
Na een pauze en een goede lunch in ’t Trappetje gingen we op weg naar het ikonenmuseum Kampen aan de Buiten Nieuwstraat. Het was een lang gekoesterde wens van Leo van Leijsen om dit museum te bezoeken. Ook hier werden we uiterst vriendelijk ontvangen. Natalia, een Russische medewerkster van het museum, gaf een toelichting op het ontstaan en de indeling van het museum en bleef tijdens de bezichtiging met ons in gesprek. Het museum is mooi van opzet en biedt een keur aan Russische iconen (veel Maria iconen) uit 17e en 18e eeuw. Helaas mocht ik er geen foto’s maken. Maar op de site van het museum is veel te vinden.
Aan het einde van een welbestede dag wilden we nog graag een bezoek brengen aan de O.L. Vrouwekerk. Helaas was die op dat moment dicht. Dat was jammer. We moeten dus nog een keer terug. En niet alleen daarvoor.
Vanuit Kampen zijn we teruggereden naar Arnhem waar we in het Indonesisch restaurant “Batavia” ons ‘Kamper uitje’ hebben afgesloten.
foto 1: prof. dr. Klaas Schilder
foto 2: Interieur Luthers-Evangelische Kerk
foto 3: dr. Herman Speelman en dr. Jos Colijn
foto 4: Preekstoel en doopvont in Bovenkerk