De Vroege Kerk…, dan spreken we over meer dan zo’n 1500 jaar geleden. Kunnen medechristenen uit die tijd en met name degenen onder hen die geschriften hebben nagelaten (‘Kerkvaders’), ons nú nog boeien en zelfs inspireren? Experts op dit gebied en vele geïnteresseerden die afgelopen week op een congres in Utrecht bijeenkwamen, vonden in elk geval van wel.
Van dinsdag 26 tot en met vrijdag 29 augustus jl. vond in de Domstad de Tweede Internationale Conferentie van het Centrum voor Patristisch Onderzoek plaats (patristisch=met Kerkvaders te maken hebbend). Titel van de bijeenkomst was ‘De Vroegchristelijke Mystagogie van het Gebed’, The Early Christian Mystagogy of Prayer in het Engels, de voertaal van het congres. Er waren experts van 10 universiteiten en uit 8 landen. Ook de deelnemers kwamen uit (vooral) binnen- maar ook buitenland. En last but not least was de hele groep tevens religieus van uiteenlopende signatuur: rooms-katholiek, joods, oosters-orthodox, oud-katholiek, protestants. Oecumenisch dus. Het organiserende CPO zelf is een samenwerkingsverband van oecumenische signatuur van de Vrije Universiteit (protestant), o.a. van haar Amsterdam Center for Eastern Orthodox Theology (orthodox), en Tilburg University (r.k.).
Gebed en mystagogie
Professor Gerard Rouwhorst beet met zijn heldere plenaire lezing over de vorming van de vroegchristelijke gebedstraditie(s) de spits van de expert-meeting af. De dagen waren vervolgens gevuld met lezingen rond Kerkvaders en oud-christelijke literatuur die allemaal iets met gebed en de inwijding daarin te maken hadden: Augustinus, vooral veel Augustinus, maar ook Grieks-talige en oosterse auteurs, zoals Clemens van Rome, Gregorius van Nyssa, Cyrillus van Alexandrië, Maximos de Belijder… Geleerde en bij tijd en wijle ook inspirerende lezingen inclusief discussie achteraf, plenair of in 2 kleinere groepen. Docenten en promovendi leverden hun voordrachten over uiteenlopende onderwerpen van onderzoek, die allemaal iets met het hoofdthema hadden te maken: liturgie, het Onze Vader, vasten, woestijnvaders, links tussen de kerkvader Origenes en de rabbijnse tradities, muziek et cetera.
Voor een breder publiek
Naast de exepert-meeting waren er maar liefst drie vrij toegankelijke publieksbijeenkomsten, allemaal in het Nederlands, zoals de openbare openingsvoordracht van neuroloog Frans van de Maché over gebed en ons brein, het interview door Monic Slingerland met pater Michel Van Parys OSB over leven tussen kloostergemeenschap, wereldkerk en patristiek, en de afsluitende lezing door de laatste over Basilius van Caesarea op de slotdag. Vanuit zijn geleefde monastieke traditie in met name Chevetogne dat Oost en West verbindt en nu in het Grieks-katholieke klooster van Grottaferrata en Italië, waarvan hij abt is, heeft Michel Van Parys heel duidelijk het vermogen om de kerkvaderlijke tradities heel dicht bij het heden te brengen.
Ontmoeting en enthousiasme
De lezingen werden omraamd met de vele momenten van gesprekken en mogelijkheden tot ontmoeting tijdens de pauzes en de lunch, vaak net zo inspirerend als de lezingen zelf. Hier was de pathos voor Kerkvaders voelbaar van mensen van zo uiteenlopende achtergrond – confessioneel en anderszins – en dat is enthousiasmerend.
Professor Paul van Geest, directeur van het CPO, die ook het congres had ingeleid, luidde het ook weer op zijn eigen enthousiaste wijze uit, daarmee goed de uitstekende sfeer en stemming onder de congresgangers verwoordend. Kerkvaders zijn in weerwil van hun wat oubollig lijkende betiteling, na zoveel eeuwen nog altijd (óf misschien juist weer) tamelijk ‘cool’.
Bêt Drâshâ-Oosters christelijk Leerhuis ~ Wie binnen een oecumenisch geloofsgesprek meer wil ervaren van de betekenis voor nu van (in dit geval oosterse) kerkvaders, is van harte welkom op Bêt Drâshâ-Oosters christelijk Leerhuis dat de Katholieke Vereniging voor Oecumene samen met de Protestantse Kerk ’s-Hertogenbosch organiseert in Den Bosch: zie programma.
Foto’s
– Griekse icoon van de kerkvader Basilius de Grote.
– Prof Gerard Rouwhorst (rechts) leidt in een van de kleinere groepen Marcel Poorthuis in bij diens lezing over parabels in het Evangelie, bij de kerkvader Origenes en bij de rabbijnen. (Foto: L. van Leijsen).
– Interview van Monic Slingerland met abt Michel Van Parys. (Foto: L. van Leijsen).