Wat heeft ecologie – zeg maar: ‘structurele zorg voor het milieu’ – nu met oeroude Kerkvaders te maken? In Gent, België, bestond daarover afgelopen weekend duidelijk geen twijfel. Men oordeelde ronduit positief. Zonder per se de antwoorden op alle vragen klaar te hebben die het leggen van zo’n verband oproept. Zonder ook de theologie en spiritualiteit van de kerkvaders ‘onhistorisch’ zomaar naar onze tijd over te planten.
‘Zoeken’, ‘ontdekken’ was dan ook geboden – een belangrijk onderdeel op de verrassende ‘tocht’ die 100 mensen maakten door de teksten van eeuwenoude maar nog altijd actuele auteurs uit de Vroege Kerk. Leo van Leijsen, coördinator van twee Leerhuizen, reisde naar Gent en geeft hier zijn indrukken weer.
Mens in Gods Schepping
Als je ecologie in religieuze bewoordingen vertaalt met: zorg voor de Schepping, dan openen zich nieuwe perspectieven. Deze nieuwe perspectieven kunnen ook worden geïnspireerd door de geestelijke auteurs van het eerste christendom.
‘De Mens in Gods schepping; Perspectieven vanuit de kerkvaders’, zo heette het colloquium dan ook dat op vrijdag en zaterdag 13 en 14 juni plaatsvond in de Oude Abdij te Drongen, gemeente Gent. Het werd georganiseerd door het Leerhuis van de Kerkvaders en CCV in het bisdom Gent (‘Partner in christelijk vormingswerk’) in samenwerking met de orthodoxe St-Andreasparochie in de stad.
Gidsen 1
Deelnemers uit Vlaanderen en Nederland bogen zich over auteurs als Irenaeus van Lyon, een tweede-eeuwse bisschop uit het toen Griekstalige Klein-Azië die in wat nu Frankrijk is, was neergestreken; over Augustinus, de Latijnse kerkvader uit Noord-Afrika; Efrem de Syriër uit het Midden-Oosten; de Byzantijnse Maximus de Belijder; en vader Sophrony, de Russisch-orthodoxe monnik die schreef over de H. Silouan († 1938), Russische starets op de Athos. Zij waren allereerst de gidsen op onze tocht, gestorven, maar niet dood. Een van de organisatoren die zich intensief met het lezen van kerkvaders bezighield, ervoer in hun actualiteit dan ook dat het wat hem betreft om auteurs gaat die ook nu nog voor mensen werkelijk voelbaar aanwezig kunnen zijn. Levende personen dus!
Gidsen 2
Naast de gidsen die de kerkvaders zelf zijn, hadden we gelukkig bekwame gidsen onder ons in de vorm van hedendaagse begeleiders van het colloquium. Sprekers als Dieter van Belle, Lode Aerts, vader Dominique Verbeke, Joris van Ael, Zr. Magdalen van Maldon, Kees den Biezen en (via een tekst) de hedendaagse Grieks-orthodoxe theoloog en metropoliet John Zizioulas lieten de participanten delen in hun perspectieven op de kerkvaders en de ecologie. Onze ‘ontdekkingstocht’ vond plaats via plenaire lezingen en leesgroepjes in kleinere kring o.l.v. deze eigentijdse tolken die de soms zo andere taal van de kerkvaders naar nu vertaalden. Op de avond zelf van het colloquium gingen we echt even op tocht, met de lijnbus, naar de orthodoxe parochie van Gent. Na de vesperviering daar sprak Zr Magdalen, een moniale uit het orthodoxe klooster te Maldon (UK). Behalve over St. Silouan en vader Sophrony vertelde ze ook over hoe men in het klooster het respect voor de schepping concreet gestalte gaf. Een sympatiek verhaal, dat bij velen, ondanks de vermoeienis van de dag, op veel bijval kon rekenen.
Eye opener
Voor mij was het een eye opener hoe mensen als Augustinus aan ons moderne mensen wel degelijk heel essentiële dingen hebben te zeggen over hoe wij kunnen en ‘moeten’ omgaan met de Schepping. Lode Aerts wist wat gangbare vooroordelen over deze Noord-Afrikaanse kerkvader weg te nemen, ook bij mij – Augustinus heeft vaak een ‘slechte pers’, ten onrechte, aldus – overtuigend – Lode Aerts. Ook bij een theoloog als Irenaeus en een dichter als Efrem mogen we inspiratie voor ons leven nu opdoen, ook in ecologische zin, zo hielden ons Dieter van Belle en Kees den Biesen voor. Al deze inspiratie, gepaard aan de vier gebedsdiensten – in Drongen zelf en in Gent – en aan de goede sfeer onderling, ook bij de gezamenlijke maaltijden en ontmoetingsmomenten, maakte van de gezamenlijke zoektocht ook nog eens een zeer genoeglijke tocht.
Met dat goede gevoel en met de bevestiging dat bezig zijn met kerkvaders voor christenen nu – katholiek, orthodox, protestant – van groot (ook oecumenisch) belang is, aanvaardde ik zaterdag de terugtocht naar Nederland Oranje dat zich nog massaal koesterde in de eclatante voetbaloverwinning op Spanje van de avond tevoren.
Foto’s (L. van Leijsen)
– Dieter van Belle (r.) leidt Kees den Biesen (l.) in.
– De Christus-icoon die centraal stond in de conferentiezaal (een voormalige rijk beschilderde neogothische kapel)
– Joris van Ael, een van de organisatoren van het colloquium, spreekt over Maximus de Belijder, de grote syntheticus van de Byzantijnse theologie uit de 8e eeuw.
– Deelnemers luisteren naar een van de lezingen.