En toen vertrok ik naar Sulemania, want in Kirkuk bleek niemand meer tijd te hebben voor iets met mij. „Na Kerst” klonk als vrije tijd, maar de sociale plichten zijn vele; alle afspraken gelden niet meer. Abuna Jens (Duitse oorsprong) vertelt, dat ook van zijn vluchtelingen acht families op pad zijn. „Dat is het vreemde in onze situatie; ze kwamen allemaal met auto’s aan, daarmee zijn ze gevlucht. Maar ze hadden geen onderbroek meer. Hals over kop in de auto’s en wegwezen!”
De bus van de theatergroep kathedrale parochie Kirkuk gaat naar Suleimaniya, voor een kerstmiddag daar voor de vluchtelingenkinderen. In hun bus kan ik mee. Voor één dag deel van hun groep. Suleimaniya is een grote stad in een bergvallei, de enkele concentraties van hoge flatgebouwen zie je daardoor goed liggen. De Jozefkerk is een prachtige kerk, een fraaie moderne architectuur. Alle gebouwen die even konden zitten vol met vluchtelingen, alleen de kerk wist de pastoor vrij te houden: het is een parochiekerk, dus moet veel dienst doen. Maar daar is dan ook het kerstfeest, want andere ruimten zijn er niet meer. Nog net bedenkt de meegekomen seminarist dat Jezus uit het tabernakel gehaald moet worden. Wordt opgeborgen in de kast van de sacristie, die na afloop een mesthoop lijkt. (Daar werd omgekleed, maar ook snel geluncht met lange baguettes gezond).
Het kerstfeest lijkt voor onze begrippen meer op carnaval. Veel lawaai, veel leut. Als de kinderen maar lachen. Allemaal een kerstmuts, een clown doet mee, allemaal een bewegingsact op een lied; kerstmannen. Zakje cadeautjes.
En God zag dat het goed was. Zeer goed.
Daarna met Abouna Jens naar zijn klooster, dat ook vol zit met vluchtelingen. Het is een klooster voor retraites, en hij is op dit moment de enige monnik. Een Syrische kloostergemeenschap, bisschop Sako heeft hen naar Suleimaniya gehaald en het klooster voor hen gebouwd. Enkele anderen zijn elders. Het is avond als we aan komen, er is al gegeten, wij eten samen in zijn kantoor, dat in de huidige bezetting van het huis een twijfelaar lijkt tussen kantoor en keuken: kantoor waar ook eten staat? Keuken waar ook een laptop staat? En medische voorraden. Vol in ieder geval.
Hij laat me nog even de kerk zien, die hangt vol met doeken, achter de doeken zitten tien families, ook door doeken gescheiden, doeken aan waslijnen. Het altaar is nog zichtbaar, met tabernakel en godslamp. De treden naar dat altaar leiden nu naar twee ‚woningen’. De rechterbeuk is voor een deel als open ruimte gehouden. Dit is nu kerk, en in de week privéschool. En al snel merk ik, dat het in de vrije tijden de speelplek is voor de kinderen achter de gordijnen. Mijn vermoeden wordt steeds meer bevestigd, dat de plaatstoedeling samenhing met de leeftijd van de kinderen. In de kerk zijn de gezinnen ondergebracht met lagere schoolkinderen (en kleiner). In de bibliotheek de jonge gezinnen met enkel baby en kleuter. De diverse kamers rondom zijn voor gezinnen met pubers. In de kerk is het vroeg ochtend, want de kinderen moeten om 8.30 klaar zijn voor de school. Er zijn inmiddels 7 leerkrachten, ook uit andere opvangkampen, die uit Caracosh komen en werkloos zijn op dit moment. In de bibliotheek slaapt alles nog om 8.00 uur. Daar moet ik doorheen sluipen om geen baby’s te wekken. Mijn kamertje is achter de bibliotheek, nu tevens massagezaal. Vanmiddag komt er zelfs een echte massagetafel, met inklapbare poten. Hier telt elke centimeter.
Eucharistieviering
Als ik in de kloostergang met kinderen aan het spelen ben, staat Abouna Jens ineens in misgewaad buiten. 18.00 uur, viering met kinderen en volwassenen. Een Eucharistieviering die past bij deze gemeenschap. Als in een tent. Kloosterkerk, dat geeft meer ruimte, ook hier. Abouna zit op de grond, een kleed dat bewaard wordt voor de vieringen, ligt voor hem. Daarop wordt kelk en ciborie geplaatst. Kinderen op kussens in een kring rondom hem. Zijn ogen houden contact met de kinderen, de hele ritus door. Volwassenen daarachter in de banken. Ik ga ook op de grond zitten. In onze kring gaat de diaken staan, de lezeres. De kinderen zullen de kaarsen vasthouden, en wijn en water aanreiken. Enkele vrouwen maken zelf kleine ronde platte broodjes voor de communie, die dan verdeeld worden. Abouna Jens houdt er twee achter, die zullen na de viering verdeeld worden onder de kinderen die nog niet te communie gaan. Een gebruik dat aansluit bij de Byzanthijns-Russische ritus.
En God zag dat het goed was. Zeer goed. Wat zeg ik? Hier gebeurt die zin uit het Evangelie: laat de kinderen tot Mij komen, want aan hen behoort het Rijk der Hemelen.