Op 4 november kwamen in Nieuwkuijk ruim zeventig mensen samen om te luisteren naar dr. Jelle Creemers uit België, die vertelde over de dialoog tussen de Rooms-katholieke Kerk (RKK) en de Pinksterkerken/Evangelische Beweging (EB). Hij noemde de RKK ‘koploper in de oecumenische gesprekken’, maar niet in het samen vieren en in het erkennen van andere gemeenschappen als kerken. De EB noemde hij koploper in het samen vieren, maar niet in het aangaan van diepgaande theologische gesprekken. Volgens Creemers, die zelf verbonden is aan een kleine evangelische gemeente en docent aan de Evangelische Faculteit Theologie te Leuven, zijn die theologische gesprekken wel erg belangrijk.
Oude en nieuwe oecumene
De studiemiddag was georganiseerd door de Katholieke Vereniging voor Oecumene (voorheen Willibrordvereniging) in aansluiting op haar jaarvergadering. Interessant was dat daardoor een groot aantal mensen dat zich al tientallen jaren trouw inzet voor de oecumene, maar weinig contact heeft met de EB, bij deze dialoog betrokken werd. Zo ontstond ook een gesprek over ‘oude oecumene’ en ‘nieuwe oecumene’. Nieuwe oecumene zag dominee Willem Smouter, die gevraagd was te reageren op de inleiding van Creemers, op veel plaatsen gestalte krijgen waar evangelische christenen nieuwe initiatieven nemen, samen met christenen uit heel verschillende kerken. Ze bidden, evangeliseren en doen diaconale projecten. Dikwijls zijn dit initiatieven van jonge mensen buiten de al lang bestaande lokale raden van kerken om. Tegen de term ‘oude oecumene’, kwam terecht bezwaar uit de zaal. ‘Eerste oecumene’ is wellicht een betere term. Nieuwe initiatieven kunnen er op voortbouwen.
Verschil in spiritualiteit
Bisschop Gerard de Korte van ‘s-Hertogenbosch, zag voor RKK en EB vooral mogelijkheden in het samen dienen in diaconale projecten als een begin om elkaar te leren kennen. Samen vieren en samen bidden ligt volgens hem moeilijker vanwege het grote verschil in spiritualiteit. Alleen als de betrokken katholieke priester of diaken een charismatische spiritualiteit heeft, is het samen bidden volgens de bisschop wel goed mogelijk. De verschillen in gebedscultuur zijn in de dialoog tussen RKK in EB beschreven in een nog niet gepubliceerd rapport: ‘De biddeloosheid voorbij’.
Publicaties
Jelle Creemers wees voor het onderwerp evangelisatie op de rijke inhoud van de internationale dialoograpporten over evangelisatie en proselitisme en over christen-worden*. Hij sprak ook lovende woorden over de dialoog die van 1999-2009 in Nederland gevoerd werd tussen een officiële afvaardiging van de Verenigde Pinkster- en Evangeliegemeenten enerzijds en een niet officiële afvaardiging (maar met medeweten van de bisschoppenconferentie) vanuit de RKK. De in deze dialoog besproken onderwerpen en inleidingen zijn voor iedereen terug te lezen op www.stucom.nl/dialoog. Deze dialoog werd vooral gedragen door de Katholieke Charismatische Vernieuwing en de Katholieke Vereniging voor Oecumene. Door die publicaties kunnen veel mensen in de achterbannen van de betreffende dialoog er kennis van nemen.
Preken namens of spreken vanuit
Creemers signaleerde als probleem dat het moeilijk is om officiële vertegenwoordigers van de EB aan te stellen. In de internationale dialoog zijn het ook altijd vertegenwoordigers vanuit en zelden namens de EB. De resultaten van deze dialogen hebben dan ook binnen de EB nauwelijks gezag. Als officiële vertegenwoordigers en instanties van de RKK ergens een handtekening onder zetten, hebben die documenten wel een zeker gezag in heel de RKK, ook in de toekomst.
Dominee Smouter, voorzitter van MissieNederland (voorheen Evangelische Alliantie + Evangelische Zendings Alliantie), relativeerde het effect van officiële documenten. Volgens hem dringt de inhoud van officieel goedgekeurde documenten ook nauwelijks door in de breedte van de RKK. ‘Bestuursbesluiten implementeren werkt niet’, zei hij. Hij gaf wel drie adviezen: zegen wat God doet, zoek gelegenheden om dit zichtbaar te maken en blijf bidden. Als reactie uit de zaal kreeg hij het voorbeeld van evangelische christenen die in Colombia het hardste ervoor hadden gepleit om tegen het vredesakkoord met de guerrillabeweging FARC te stemmen. Dat is toch niet iets wat God doet en je moet zegenen? ‘Wie in de EB kan hen tot de orde roepen?’, werd aan Smouter gevraagd. Deze kon geen namen noemen, want evangelische gemeenten zijn zeer lokaal georganiseerd en zelfstandig. Dat is enerzijds een grote kracht en anderzijds een zwakte.
‘Gelegenheden zoeken’ noemde hij een betere aanpak dan te proberen vanuit een bestuursbesluit gelegenheden te creëren. Gelegenheden voor dialoog en samenwerking zoeken, dat kan vooral als de leiders elkaar persoonlijk leren kennen en hun persoonlijke geloof in Christus met elkaar delen. Daarvoor wordt landelijk voor kerkelijke leiders jaarlijks een goede gelegenheid gecreëerd in de 24 uur is retraites van het Nederlands Christelijk Forum, waar bisschop De Korte dan ook op wees.
Kansen voor evangelisatie
Het thema van de studiemiddag was officieel Kansen voor evangelisatie. Creemers gaf een voorbeeld van zeer geslaagde
gezamenlijke evangelisatie in zijn eigen woonplaats Aarschot op initiatief van de evangelische gemeente. Deze heeft samen met de plaatselijke rooms-katholieke parochies en de plaatselijke pinkstergemeente een Bijbeltentoonstelling georganiseerd die zeer goed bezocht werd. Als niet alle kerken hadden meegewerkt zou zeer waarschijnlijk het plaatselijke museum geen ruimte beschikbaar hebben gesteld en de burgemeester de opening niet hebben verzorgd. Nu gebeurde dat wel. Vrijwilligers uit de verschillende kerken stonden de bezoekers te woord. En door de aanbeveling van de katholieke deken besloten de scholen ook klassikaal deze tentoonstelling te bezoeken.
De studiemiddag begon met een gebedsdienst, waarin voorgingen pastor Koos Smits (r), pinkstervoorganger Albert den Dekker (l) en ds Jan Wessels, directeur van MissieNederland.
Sinds 2010 vinden er in Nederland officiële gesprekken plaats tussen vertegenwoordigers van de Rooms-katholieke Kerk (RKK), de Verenigde Pinkster- en Evangeliegemeente (VPE) en MissieNederland (MNL [voorheen Evangelische Alliantie (EA) en Evangelische Zendingsalliantie (EZA)]). De deelnemers aan deze dialoog bezochten in de afgelopen twee jaar plaatselijke gemeenten en parochies die evangeliseren en gaan daar een rapport over uitbrengen.
*Bedoelde rapporten staan op www.stucom.nl als 0003 en 0002uk (Evangelisatie, proselitisme en gezamenlijk getuigenis) en 0203uk (On becoming a christian).
De lezing van dr. J. Creemers zal gepubliceerd worden in het gratis digitale theologisch tijdschrift Perspectief, te bestellen via secretariaat@oecumene.nl.
De citaten zijn goedgekeurd door de geciteerde sprekers, bisschop Gerard de Korte, dominee Willem Smouter en inleider Jelle Creemers. Dit artikel is als persverslag op 21 november 2016 verspreid door de KCV en de Katholieke Vereniging voor Oecumene (KVO) gezamenlijk.
fotio’s van boven naar beneden:
Dr. Jelle Creemers
Mgr. dr. Gerard de Korte
Ds. Willem Smouter
Pastoor Koos Smits (r) en Albert den Dekker (l)