‘Laudato Si’: Laat de Kamer zich bekeren?’ zo luidt de titel van het boek van Rick de Vries over de doorwerking van de encycliek Laudato Si’ in de Nederlandse samenleving en politiek. Op vrijdag 8 april bood hij het eerste exemplaar van zijn boek aan aan mgr. dr. Gerard de Korte, referent voor Kerk en samenleving namens de Bisschoppenconferentie. Mgr. De Korte ontving de auteur in zijn werkkamer en nam tijd voor een gesprek.
In het gesprek met mgr. De Korte vertelde Rick de Vries over de achtergrond en opzet van zijn onderzoek dat hij in 2016 in het kader van afstudeerstage bij de Katholieke Vereniging voor Oecumene en de Konferentie Nederlandse Religieuzen heeft uitgevoerd. Het onderzoek bestond uit een tekstuele en contextuele analyse van de encycliek en een serie interviews met politici. Mgr. De Korte nam het boek graag in ontvangst. Als referent voor Kerk en samenleving is hij ten zeerste bij deze zaak betrokken en zeer benieuwd naar de receptie van en reactie op de encycliek van Nederlandse politici.
De interviews met woordvoerders van politieke partijen vonden in de loop van 2016, dus nog voor de verkiezingen van maart 2017, plaats. Ten minste voor zover zij bereid waren aan dit onderzoek hun medewerking te verlenen. Niet bij alle partijen was dat het geval. Sommige weigerden vanwege te grote drukte (Partij van de Dieren en 50-Plus), andere vanwege inhoudelijke en principiële bezwaren (VVD en PVV). En hoewel de encycliek Laudato Si’ niet echt goed gelezen is door politici in Nederland, is de bijdrage van paus Franciscus aan het debat over milieu en klimaatveranderingen door politici in Nederland toch redelijk goed ontvangen. Althans voor zover het de zorg betreft die paus Franciscus in deze encycliek onder de aandacht brengt van de wereldgemeenschap. Dat geldt echter niet voor de kritische analyse van het maatschappelijk bestel die paus Franciscus in de encycliek geeft. Deze analyse staat weliswaar in de traditie van de Katholieke Sociale Leer, maar is uitgesproken in de kritiek op het technocratisch-economische paradigma dat wereldwijd een oorzaak is van ongelijkheid, onrecht en uitputting van het milieu. De oproep tot ecologische bekering is daarom moeilijk in te passen in de programma’s van politieke partijen die inzetten op een geleidelijke omvorming van het maatschappelijk bestel.
Jongeren
Opvallend is dat de klimaatproblematiek bij de laatste verkiezingen geen belangrijke rol heeft gespeeld, terwijl het wereldwijd één van de nijpendste vraagstukken is en ook in Nederland de voorbereiding van de transitie door bedrijven en overheden in gang is gezet. Vergroening van de economie heeft vooral aandacht van GroenLinks en ChristenUnie. Dat juist jongeren op GroenLinks gestemd hebben, noemt De Vries een belangrijk gegeven. Dit in tegenstelling tot babyboomers bij wie de urgentie van de problematiek minder sterk leeft. ‘Hierbij gaat het niet om het feit van de opwarming van de aarde, dat is allang bekend en geen nieuws, maar om het tempo, de snelheid waarmee dat nu gebeurt’, zo zei De Vries. Verwijzend naar een recente lezing van Jan Terlouw, stelde hij dat mensen pas wat gaan doen als het te laat is en de eerste rampen zich hebben aangediend.
Motivatie
De normatieve invalshoek van de encycliek was voor De Vries een belangrijke reden om er een studie aan te wijden. In de wetenschapsbeoefening gaat het vooral om het meten van waarden en gegevens en is men karig met normatieve uitspraken. De bestudering van de encycliek bracht De Vries terug naar zijn oorspronkelijke inspiratie voor de keuze van de studie Milieu -en Maatschappijwetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
De studie van De Vries werd door zijn begeleiders heel positief beoordeeld. Prof. dr. Pieter Leroy zegt er (op de omslag van het boek) het volgende over: “Deze thesis is om meerdere reden uitzonderlijk: het thema, de aanpak, de context en de auteur. Een analyse van een encycliek van de paus is niet een alledaags thema in onze opleiding. Een zo scherp doorgedreven milieudiscursieve analyse uitvoeren is dat evenmin. Dat – kunnen! – doen in de context van enkele katholieke organisaties is dat ook niet. En de auteur is een bijzonder mens, en dat bepaald niet alleen vanwege zijn beperking.* Ik vind het erg knap dat Rick dit heeft gedaan: er ligt een mooi, volwaardig academinsch product, bewijs van intellectueel vakmanschap en van volhouding.’
Het boek van Rick de Vries ‘Laudato Si’: Laat de Kamer zich bekeren’, Den Bosch 2017, 156 pp kan voor € 15,– (ex porto kosten) besteld worden via secretariaat@oecumene.nl of 073-7370026
* Rick de Vries heeft een autisme spectrum stoornis. Hij heeft een bijzondere inspanning moeten doen om de studie Milieu- en Maatschappijwetenschappen aan de Radbouduniversiteit in Nijmegen te volgen en met succes af te ronden. Hij hecht zeer aan de wetenschappelijke kwaliteit van zijn werk en hoopt op een baan bij de overheid op het gebied van de zorg voor het milieu.