“Uniek in onze geschiedenis,” noemt de Nederlandse Broeder Sebastiaan het aantreden van Broeder Matthew als nieuwe prior van Taizé. Inderdaad is het de eerste formele overdracht van verantwoordelijkheid in de gemeenschap, nadat Broeder Alois achttien jaar geleden noodgedwongen vroeger dan gepland de taak van prior op zich nam na de gewelddadige dood van Broeder Roger, stichter van de oecumenische monastieke gemeenschap. Een hoopvol, ontroerend en bemoedigend moment voor de gemeenschap en de oecumene!
Nieuwe wegen
Twee jaar lang heeft aftredend prior Broeder Alois geluisterd naar alle broeders, om te ontdekken wie de gemeenschap het beste naar de toekomst kan leiden. Zijn eigen taak heeft vooral bestaan uit het bewaren van de eenheid en stabiliteit de dood van Broeder Roger. Ook rustte op Broeder Alois de taak om trouw te blijven aan diens levenswerk en dat op integere en creative manier voort te zetten. De gemeenschap is daarbij niet vervallen tot een persoonscultus, hoewel de naam en het denken van haar stichter uiteraard een belangrijke plek hebben behouden. Nu zijn er echter ook veel jongere broeders die Broeder Roger niet persoonlijk gekend hebben. Aan Broeder Matthew de taak om met hen nieuwe wegen in te slaan, misschien iets onafhankelijker van Broeder Roger en met implicietere verwijzing naar diens levenswerk. In een tijd die nieuwe vragen stelt aan de gemeenschap, waarvoor het Broeder Alois van belang leek nu het stokje over te dragen. Bovendien heeft de gemeenschap na een gereformeerde en een rooms-katholieke prior nu een anglicaans christen aan het roer staan. In hem heeft Taizé een warme, bescheiden, maar ook daadkrachtige nieuwe leider.
Afgelopen jaar trad Broeder Matthew al nadrukkelijk op de voorgrond op het internationale oecumenische toneel, door de voorbereidingen van TOGETHER te leiden. Hij is daardoor meteen goed ingewerkt in de oecumene op het hoogste niveau. Zo werkte hij nauw samen met de Vaticaanse instanties, de paus en de vertegenwoordigers uit de hele breedte van het wereldchristendom die mee voorgingen tijdens dat gebed op het Sint-Pietersplein. Samen met de hele internationale voorbereidingsgroep, zo’n 50 mensen, bezochten we Paus Franciscus, die ons aanmoedigde en inspireerde met zijn woorden. TOGETHER was zowel het laatste grote initiatief van Broeder Alois als prior, als het eerste grote project van Broeder Matthew. Ik kijk uit naar de initiatieven die de gemeenschap onder zijn leiding zal ontplooien!
Overdracht tijdens avondgebed
Broeder Matthew aanvaarde de ‘dienst aan de gemeenschap,’ zoals Taizé de verantwoordelijkheid van de prior omschrijft, tijdens het avondgebed op zaterdag 2 november 2023. Een eenvoudige viering, waar nauwelijks ruchtbaarheid aan is gegeven en waar bijna geen speciale gasten voor zijn uitgenodigd. Het resultaat: een intieme viering met vrijwel alle broeders (ook uit de kleine communiteiten wereldwijd), een groep jongeren uit Spanje en vrienden van Taizé die uit eigen beweging zijn gekomen, de meesten slechts voor het weekend, anderen voor een week. Vanwege mijn eigen band met de gemeenschap (ik kwam er meermaals om het Paasfeest mee te vieren of om theologisch onderzoek te doen, vergezelde de gemeenschap op een reis naar Kiev – waar ik Broeder Matthew leerde kennen – en organiseerde afgelopen jaar de Nederlandse bijdrage aan TOGETHER) wilde ik er graag bij zijn. Het was erg fijn om de gemeenschap tijdens deze bijzondere gebeurtenis nabij te zijn, samen met veel andere vrienden van de gemeenschap die ik in de afgelopen jaren leerde kennen. En, zo gaat dat, ik verliet Taizé met nieuwe contacten en nieuwe vrienden. De feitelijke overdracht van verantwoordelijkheid vond plaats in een dialoog tussen Broeder Alois, en Broeder Matthew, waarna hij ontvangen en bevestigd werd door zijn medebroeders:
Dialoog van overdracht
Broeder Alois: Matthew, aanvaard jij onze prior te worden, onze dienaar van de gemeenschap?
Broeder Matthew: Ik aanvaard deze dienst vrijwillig, in het vertrouwen dat God mij te hulp zal komen.
Broeder Alois: Ik geef u de verantwoordelijkheid door die mij is toevertrouwd. Vanaf deze dag bent u dienaar van de gemeenschap onder ons. Christus Jezus, u zegent onze broeder Matthew. Geef hem onderscheidingsvermogen en goedheid van hart; Moge hij bidden om de geest van barmhartigheid als de genade die het meest essentieel is voor zijn bediening. Moge hij altijd de eenheid in de Gemeenschap stimuleren.
Broeder Matthew: Mijn broeders, ik vraag u mij in deze dienst te steunen, waarbij u bedenkt dat ik slechts een arme dienaar van het Evangelie ben. Wees vrij in je woorden met mij, en laten we dag na dag proberen ons vertrouwen in elkaar te hernieuwen
Alle broeders: Moge God je zegenen, Matthew, en moge Hij je dienst aan de gemeenschap zegenen. Zend uw Heilige Geest, o God, en ontsteek in Matthew altijd opnieuw het vuur van uw liefde. Vernieuw in hem en in ons allen de geest van de zaligsprekingen: vreugde, eenvoud, barmhartige liefde.
Vijf kerkleiders namen deel aan de installatieviering (op de foto v.r.n.l.): mgr. Benoît Rivière, de lokale bisschop van Autun vertegenwoordigde de Rooms-Katholieke Kerk; metroliet Maximos van het Oecumenisch Patriarchaat in Geneve vertegenwoordigde de Orthodoxie; de bisschoppen Olivia Graham van Reading en Smitha Prasadam van Huddersfield (het bisdom waar br. Matthew vandaan komt) vertegenwoordigden respectievelijk de Anglicaanse aartsbisschoppen van Canterbury en York; pastor Laurent Schlumberger, voormalig President van de Verenigde Protestantse Kerk in Frankrijk vertegenwoordigde het protestantisme. Na zijn medebroeders omhelsde broeder Matthew elk van hen om de verbondenheid met de kerken en de oecumene uit te drukken. In een bijzonder ontroerend gebaar knielde hij vervolgens voor zijn ouders, om hun zegen over zijn dienst te vragen. De kerkleiders spraken deze gebeden uit over de kersverse prior:
“Hieraan zal iedereen herkennen dat jullie mijn discipelen zijn, als jullie elkaar liefhebben” (Johannes 13:35). O God, stel broeder Matthew en alle broeders van de Gemeenschap in staat uw liefde op elk moment te verwelkomen. Gezegend bent u, God van alle liefde!
“Moge de goedheid van de Heer, onze God, op ons rusten: bevestig voor ons het werk van onze handen (Psalm 90:17). O Heer, geef aan broeder Matthew en zijn broeders onderscheidingsvermogen en vreugde in hun missie in Taizé en in de frelaterniteiten. Laat ze vredestichters zijn, waar ze ook zijn. Gezegend bent u, God de Schepper!
“Mogen zij één zijn, zodat de wereld gelooft” (Johannes 17:21), Jezus, moge uw verlangen een passie voor eenheid aanwakkeren in broeder Matthew en in de hele gemeenschap in hun werk voor verzoening tussen christenen. Alle lof zij u, de Ene God!
“Red ons, o Heer onze God, en verzamel ons uit de natiën, zodat we uw heilige naam kunnen danken” (Psalm 106:47). O Heer, help broeder Matthew en zijn broers om deel te nemen aan uw werk van eenheid, met vrouwen en mannen van alle naties, met allen die het goede zoeken, en in het bijzonder met jonge mensen. Alle lof zij u, God onze Verlosser!
“Het is goed om in stilte te wachten op de verlossing van de Heer” (Kl. 3:26). O God, stel broeder Matteüs en alle broeders in staat trouw te zijn in het gebed en in het wachten op uw Koninkrijk, met waakzaamheid en harten vol vertrouwen. Gezegend bent u, God, boven alles.
Bijzonder was ook om Broeder Matthew voor het eerst de plaats midden achter de overige broeders in te zien nemen: de plaats van de prior. Zijn overweging bij de lezing was zowel treffend als ontladend: zijn nieuwe rol indachtig sprak hij die uit in het Frans (met een duidelijk Brits accent) en liet zich door een medebroeder vertalen in het Engels. Het leidde tot gelach toen hij zijn vertaler moest aanvullen en vervolgens bedankte voor de goede vertaling. Een nieuwe rol voor Broeder Matthew, waarin hij nieuwe woorden moet vinden in nieuwe talen. En nieuwe gebaren van verzoening en eenheid.
Tekst: Fokke Wouda.
Foto: Daniël van Dijk. Zie voor een fotoverslag van Taizé: Brother Matthew has become prior – Taizé (taize.fr).
Het avondgebed is terug te zien via het YouTube kanaal van de gemeenschap: