Zoals verwacht speelt de Gebedsweek voor de Eenheid in 2017 in op de herdenking van 500 jaar Reformatie. De teksten zijn voorbereid door een groep bestaande uit vertegenwoordigers van verschillende christelijke kerken in Duitsland. Een werkgroep van de Raad van Kerken in Duitsland (Arbeitsgemeinschaft Christlicher Kirchen) zorgde voor de nodige coördinatie.
Het thema ‘Verzoening – de liefde van Christus laat ons geen rust’ maakt duidelijk waarop bij de oecumenische herdenking van de Reformatie het accent ligt. Het dient een Christusfeest te worden, waarin alle nadruk ligt op Jezus Christus en zijn verzoeningswerk als het centrum van het christelijk geloof. Dan kunnen alle oecumenische partners deelnemen aan de oecumenische festiviteiten.
Twee lijnen
In de uitwerking van het thema worden twee lijnen getrokken: aan de ene kant in het spoor van Maarten Luther de viering van Gods liefde en genade waardoor de mensheid met God verzoend wordt en aan de andere kant de pijn van de verdeeldheid van de Kerk, de verantwoordelijkheid daarvoor en de aansporing om stappen naar verzoening te zetten.
De orde van dienst en de acht dagen zijn op aansprekende wijze vormgegeven. Belangrijke symbolische handelingen in de orde van dienst zijn het optrekken en neerhalen van een muur en het ontsteken van kaarsen aan de Paaskaars.
De teksten van de acht dagen leiden aan de hand van schriftteksten uit het Eerste en Tweede Testament binnen in het mysterie van de verzoening die in Christus gegeven is. De teksten zijn betrokken op context van Duitsland en nodigen uit tot reflectie en gebed.
Verzoening
De tekst uit 2 Kor. 5 was al twee keer eerder uitgangspunt van de Gebedsweek voor de Eenheid: In 1987 met het thema: ‘Verenigd in Christus – een Nieuwe Schepping’ en in 1997 met het thema ‘In Christus’ naam, laat u met God verzoenen’.
In 1997 was de Gebedsweek voor de Eenheid de opmaat voor de Tweede Europese Oecumenische Assemblee in Graz met als centrale motto: ‘Verzoening, gave van God en bron van nieuw leven’. in aansluiting op die grote kerkenvergadering vond op 25 april 1998 in Kampen de derde Nederlandse Kerkendag plaats onder het motto ‘Uit op verzoening’. In zekere zin gaan we dus op herhaling. Hopelijk zullen de aanleiding en uitwerking vele christenen en gemeenschappen inspireren en samenbrengen in een vreugdevol Christusfeest.
De oecumenische situatie in Duitsland
In Duitsland behoort meer dan de helft van de bevolking tot een kerk. Ruim 50 miljoen christenen op een totale bevolking van 81 miljoen mensen. Ongeveer een derde van de bevolking is katholiek, een derde protestant en een derde is niet aangesloten bij een kerkgenootschap. De vele andere kerkgenootschappen en godsdiensten in Duitsland zijn veel kleiner van omvang: 1,7 % van de bevolking is orthodox, 1,8% behoort tot een van de vrije kerken, 4,9 % is moslim en 0,1% is joods.
Reformatie
De Reformatie van de 16e eeuw heeft een groot stempel gedrukt op de Duitse kerkgeschiedenis. De strijd tussen de vorsten (voor of tegen de Reformatie) in de 16e en 17e eeuw leidde op grond van het principe cuius regio eius religio tot een volstrekte scheiding tussen katholieke en protestantse gebieden. Pas de grote migratie golven van de 20e eeuw (zowel intern als extern) hebben daarin verandering gebracht.
Met de oprichting van de Arbeitsgemeinschaft Christlichter Kirchen (ACK) in 1948 werd een begin gemaakt met de oecumenische samenwerking. In 1974 werden ook de Rooms-katholieke Kerk en de Orthodoxe Kerk lid van dit landelijke gremium voor oecumenische samenwerking.
De oecumenische samenwerking krijgt op drie niveaus gestalte. Het meest intensief is de lokale oecumenische samenwerking. Deze wordt gedragen door vrijwilligers uit de plaatselijke geloofsgemeenschappen. Op landelijk niveau zijn er regelmatig ontmoetingen tussen de bisschoppen en kerkleiders waar zowel theologische, ethische en maatschappelijke vraagstukken worden besproken. De tweejaarlijkse Katholikentage (voor katholieken) en Kirchentage (protestant) zijn uitgegroeid tot belangrijke fora voor oecumenische ontmoeting en gesprek. In 2003 (Berlijn) en 2010 (München) organiseerden de kerken gezamenlijk Oecumenische Kerkendagen.
Hoogtepunten en uitdagingen
Belangrijke momenten in de geschiedenis van de oecumene in Duitsland zijn de ondertekening van de Charta Oecumenica op de oecumenische kerkendag in 2003 en de ondertekening van de gezamenlijke verklaring over de doop in 2007.
De oecumene in Duitsland staat voor een drietal uitdagingen:
Vanwege het verschil in omvang worden kleine kerkgenootschappen onvoldoende in het oecumenische proces betrokken. Veel zaken worden bilateraal afgehandeld tussen de grote kerken. De ACK probeert daar verandering in te brengen.
Op het niveau van de plaatselijke oecumene bestaat veel frustratie over de trage voortgang van het oecumenisch proces. Deze frustratie doet zich het meest voelen als het gaat over de deelname aan de Eucharistie over de grenzen van de confessies heen.
Veel mensen in Duitsland hebben geen echte kennis meer van het christelijk geloof en lijken ook de interesse daarin verloren te hebben. De verkondiging van het Evangelie heeft de grootste prioriteit. Daarom hebben de kerken ook besloten van de herdenking van de Reformatie tot een Christusfeest te maken.
Uitgave van het materiaal in Nederland
Het materiaal wordt internationaal uitgebracht door de Wereldraad en het Vaticaan. Een projectgroep in Nederland heeft het materiaal vertaald en verder bewerkt zodat het geschikt is voor gebruik in Nederlandse oecumenische vieringen en ontmoetingen.
Juist in de Nederlandse projectgroep, die bestaat uit een brede vertegenwoordiging van de kerk: van rooms-katholiek tot protestant, van doopsgezind tot evangelisch, krijgt die eenheid handen en voeten, zegt Dorina Nauta, projectleider Week van Gebed bij MissieNederland.
Het beeldmerk op posters en het omslag van een boekje laat handen zien die naar elkaar reiken. Het drukt verzoening uit. Ook de slogan ‘Jouw hand, mijn glimlach’ wil de uitgestoken hand en de onderlinge verbondenheid tot uitdrukking brengen.
Bij het bureau van de Raad van Kerken is materiaal te bestellen. Dat kan nu al. Vanaf eind augustus / begin september wordt het uitgeleverd. Er zijn boekjes verkrijgbaar met een liturgie, die gebruikt kan worden voor een gezamenlijke viering. Er zijn ook posters en gebedskaarten te verkrijgen. Op deze site komen meditaties en achtergronden bij het materiaal.
Foto’s: De poster zoals deze beschikbaar komt via het bureau van de Raad van Kerken.
Poster downloaden pdf: klik hier
Poster in groot formaat jpg: klik hier
Boekje downloaden pdf: klik hier
NB: Er komen dit jaar voor het eerst posters op A4 formaat. Uit reacties blijkt dat niet iedereen plaats heeft voor een poster op A2 formaat. Mocht u daarvoor belangstelling hebben, geeft u het dan even aan. Dan kunnen we uit de reacties peilen of er veel belangstelling is en daar bij de bestelling bij de drukker rekening mee houden.
Nieuwsbrief Week van gebed 2017, nr. 1