Is er nog hoop voor Zuid-Soedan? Op dit moment gaat elk krantenbericht over Zuid-Soedan opnieuw over vechten, vluchtelingen en verdriet. Om triest van te worden. En dat ben ik ook regelmatig. Zuid-Soedan is een land met zoveel potentie, maar het voelt alsof we weer terug zijn bij af: een machtsstrijd op politiek niveau wordt uitgevochten over de ruggen van gewone mensen.
Om niet depressief te worden, wil ik ook mooie dingen zien en ervaren in dit verscheurde land. En die zijn er ook genoeg: kinderen die een nieuw schoolgebouw krijgen in een afgelegen dorpje, mensen die vluchtelingen van elders opvangen, kerken die samenwerken om harmonieus samenleven te bevorderen en een kind dat met wat lege blikjes ‘winkeltje speelt’.
In het gebied waar ik woon in Zuid-Soedan, in Kajo-Keji, tegen de grens met Oeganda aan, werken kerken gelukkig goed samen. En die samenwerking wordt sterker als er een gezamenlijk probleem is dat aangepakt moet worden. Zo was eind vorig jaar in ons gebied een geweldsexplosie rond een al langer sluimerend landconflict in het grensgebied van Zuid-Soedan en Oeganda. Het zijn vooral kerken die in zo’n situatie verzoening en heling uitdragen. Het is mooi te zien dat de verschillende kerken dan samen optrekken.
In Zuid-Soedan (en op veel plekken in Afrika) leven we nog dagelijks met de gevolgen van de koloniale overheersing. Dan heb ik het over positieve zaken als de inrichting van het onderwijssysteem en bepaalde vormen van wetgeving. Maar dan gaat het ook over de negatieve impact als grenslijnen die vrij arbitrair zijn getrokken en de opdeling van het land in ‘anglicaanse’ en ‘katholieke’ gebieden. Omdat er in Oeganda veel spanningen waren tussen anglicanen en katholieken, besloten de Britse functionarissen in Zuid-Soedan om bepaalde gebieden aan rooms-katholieke missionarissen toe te wijzen en andere gebieden aan anglicaanse zendelingen. De gevolgen daarvan zijn tot op vandaag nog duidelijk zichtbaar: Kajo-Keji is een anglicaanse enclave met maar weinig rooms-katholieke aanwezigheid.
Inmiddels zijn er veel diverse kerken in ons gebied te vinden: naast anglicanen en rooms-katholieken, ook baptisten, diverse pinksterkerken en de African Inland Church. En de lijst gaat nog even door. Deze kerken en christenen weten elkaar gelukkig ook te vinden buiten calamiteiten om. Zo is er een comité om het lokale vliegveldje te onderhouden. De voorzitter is een baptisten dominee, de secretaris is anglicaans en de katholieken leveren de trekker met grasmaaier om het gras kort te houden op de landingsbaan.
Het is natuurlijk gemakkelijker om elkaar te accepteren als de ander iets heeft waar jij graag gebruik van wilt maken. In dat opzicht hebben de weinige katholieken in Kajo-Keji een paar stevige troeven in handen. De Comboni missionarissen hebben één van de beste middelbare scholen in Zuid-Soedan en die staat in Kajo-Keji. Daarnaast verkopen ze lekkere broodjes in een bakkerij en maken ze in hun meubelmakerij tafels en stoelen van prima kwaliteit. Als iets de oecumene bevordert in Kajo-Keji, dan is het wel goed onderwijs, lekkere broodjes en stevige meubels!
Daarnaast hebben de baptisten een prettige bus die ze zo nu en dan uitlenen en de anglicanen een handige vrachtwagen.
En zo komen kerkleiders en christenen elkaar tegen rond hele praktische zaken van alledag. Natuurlijk zijn er verschillen tussen de diverse kerken en die worden ook niet weggevlakt, maar het verfrissende van onze situatie is dat we elkaar als christenen tot hand en voet kunnen zijn als dat nodig is, ondanks de verschillende tradities. En daarmee wordt het christelijke geloof ook aantrekkelijker voor hen die buiten de kerk staan.
Is er nog hoop voor Zuid-Soedan? Ik wil het blijven geloven. Als ik naar het grote plaatje kijk, dan weet ik ook niet hoe het conflict opgelost moet worden. Maar als ik zie wat lokaal mogelijk is, dan ben ik optimistischer. Dan is het al hoopgevend als anglicanen katholieke broodjes eten en pinksterchristenen met de baptisten bus reizen.
Jaap Haasnoot is samen met zijn vrouw Mirjam via de Gereformeerde Zendingsbond (GZB) uitgezonden naar Kajo-Keji in Zuid-Soedan. Daar geven zij les aan een kleine predikantenopleiding van de Episcopal Church of South Sudan & Sudan. Jaap is ook anglicaans priester in de Diocese of Kajo-Keji.