Onlangs mocht ik deelnemen aan de bijeenkomst van Het Centraal Comité van de Wereldraad van Kerken in Trondheim in Noorwegen. Dit bestuursorgaan van de Wereldraad komt eens in de twee jaar bij elkaar. Dit was dus de eerste keer sinds de Assemblee in Busan in 2013 waar wij als kerken en gelovigen werden opgeroepen om samen op weg te gaan in een Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede. Dus hoe staat het ermee?
Uit rapportages bleek dat de Pelgrimage duidelijk “werk in uitvoering” is.
Vergaderingen van het Uitvoerend Comité vonden bijvoorbeeld bewust plaats in het Midden Oosten – de wieg van het jodendom, christendom en islam en een regio geteisterd door oorlog, gewapend geweld en gedwongen migratie (2014)- en Armenië, ten tijde van de herdenking van de genocide in 1915 (2015). Uit het werkprogramma van de Wereldraad blijkt ook dat de pelgrimage het verbindende element is. Dit is mede dankzij het feit dat de voorzitters van de verschillende commissies samen met het Uitvoerend Comité regelmatig programma’s afstemmen.
Thematische en regionale focus 2016 en 2017
Wat 2016 betreft werd vredesopbouw en verzoening als thematische – en Israël/Palestina als regionale focus gekozen. De regionale focus voor 2017 zal Afrika en meer in het bijzonder Nigeria zijn, gezien de burgeroorlog met Boko Haram in het noorden en de oplopende spanningen tussen moslims en christenen.
De Algemeen Secretaris van de Wereldraad, Olav Fyske Tveit, meende dat we in het kader van de Pelgrimage in de afgelopen twee jaar echt gewerkt hebben aan verandering, aan transformatie. Zowel het concept als de praktijk van de Pelgrimage zijn verder ontwikkeld en verankerd in het werkprogramma. We zijn geroepen ons in te zetten voor gerechtigheid en vrede, te benoemen wat daar tegen in gaat en bij te dragen aan verandering door de tweeledige dimensie van zelfreflectie: kritiek én alternatief, constructieve kritiek, die leidt tot verbetering. Werken we voldoende aan het bewerkstelligen van gerechtigheid en vrede, zijn we ons bewust van onze medeverantwoordelijkheid voor onderdrukkende structuren, zijn we gevoelig genoeg waar het gaat om racisme en discriminatie onderdrukking en geweld?
Hij vroeg of we bereid zijn de grote uitdagingen van onze tijd aan te gaan en een veelkleurige gemeenschap te zijn met de nodige moed tot en toewijding aan gerechtigheid en vrede..
Hij gaf voorbeelden van het werk dat de Wereldraad ondernam in dit opzicht in de twee jaar sinds de Assemblee: missies naar Korea, Oekraïne, Libanon, Israël/Palestina, Zuid-Soedan, Burundi, Columbia, Nigeria en de Democratische Republiek Congo en omschreef deze als ‘echte uitdrukkingen van de Pelgrimage’.
Pelgrimage als model
Tveit ziet de Pelgrimage als een model dat kerken in staat stelt op een nieuwe wijze mensen bijeen te brengen, te laten delen en samenwerken, nieuwe partners te vinden om samen die weg van gerechtigheid en vrede te gaan. Hij wees er op dat die benadering van Pelgrimage ook sterk benadrukt wordt in recente boodschappen van Paus Franciscus over eenheid en het getuigenis in de wereld van vandaag de dag. Dit was ook het geval in de rede van de Paus ter gelegenheid van het 50 jarig jubileum van de Gemeenschappelijk Werkgroep met de Rooms Katholieke Kerk vorig jaar.
“Duur discipelschap”
In een andere inspirerende bijdrage riep Agnes Abuom, de Keniaanse voorzitter van het Centraal Comité ons op om ontwikkelingsmodellen die op meedogenloze wijze de aarde plunderen en mensenrechten schenden onder kritiek te stellen en de verantwoordelijke financieel-economische instituties, de militaire en politieke machthebbers ter verantwoording te roepen, de oorlog- en wapenindustrie te ontmaskeren en daardoor de echte oorzaken van migratie en armoede te openbaren. Pelgrimage is kiezen voor “duur discipelschap” zei ze! En elders: ‘Er is ruimte in het Evangelie voor onenigheid, maar niet voor onverschilligheid’.
Zoeken naar en bouwen aan gerechtigheid
We werden er ook aan herinnerd dat christenen ‘mensen van de weg’ zijn : Jezus zond zijn discipelen erop uit, zij gingen de wereld in en werden kwetsbaar en afhankelijk van de goede wil van anderen om zo onderweg God te vinden. Maar zo’n Pelgrimage is meer dan zomaar een reis: zij wordt altijd gekwalificeerd door het zoeken naar en bouwen aan gerechtigheid en vrede, de vruchten aan de boom…
Nederland: onderling afstemmen
Ook de Raad van Kerken in Nederland neemt zich in een nieuw beleidsplan voor om de Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede een rode draad te laten zijn in het werkprogramma voor de komende jaren. Veel van het werk verzet door de Beraadgroepen is ook al gericht op de grote thema’s van de Pelgrimage. Het werk dat de Beraadgroep Samenlevingsvragen doet op het gebied van armoede, werkgelegenheid en het onder kritiek stellen van het dominante economisch model. Het werk dat de Beraadgroep Interreligieuze Dialoog doet op het vlak van de bevordering van de dialoog tussen religies of de betekenis van pelgrimage in de verschillende religies. De theologische doordenking van de Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede als nieuw model voor de oecumene door de Beraadgroep Geloven en Kerkelijke Gemeenschap. Toch zouden we ook in onze Nederlandse situatie wat vaker tussen het Moderamen, De Taakgroep Pelgrimage en de verschillende Beraadgroepen kunnen afstemmen naar het voorbeeld van de Wereldraad.
Oecumenische activiteiten
Wat de activiteiten van de Taakgroep Pelgrimage betreft hopen we de komende jaren telkens twee landelijke oecumenische activiteiten te organiseren in het kader van de Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede: één in het teken van het thema gerechtigheid rond de internationale dag tegen racisme en discriminatie (21 maart) én één rond het thema vrede rond de internationale dag voor vrede (21 september). Daarnaast hopen we de lidkerken van de Raad en lokale gemeenten en parochies te kunnen stimuleren ook zelf activiteiten in dit kader te organiseren, maar dit blijkt geen gemakkelijke opgave!
De eerstvolgende landelijke oecumenische activiteit is de volgende Walk of Peace! Na de succesvolle vorige editie in Den Haag gaan we dit keer naar Enschede. Opnieuw in goede samenwerking tussen de Raad van Kerken en vredesbewegingen PAX en Kerk en Vrede en dus als onderdeel van de Vredesweek én de Pelgrimage van Gerechtigheid en Vrede. Het thema is weer ‘Vrede verbindt’ en de focus in op de oorlogen en spanningen in het Midden Oosten. We ontmoeten elkaar –net als vorig jaar in Den Haag- op pleinen, in kerken, in moskeeën en in scholen. En we vinden elkaar in oude en nieuwe rituelen die deze plekken met ons en met elkaar verbinden.
Er is voor Enschede gekozen onder meer omdat de Syrisch Orthodoxe Kerk sterk vertegenwoordigd is in deze regio. Het gaat echter niet alleen om solidariteit met de Syrisch Orthodoxe christenen, maar ook met andere minderheden, waaronder sommige Islamitische stromingen. Het gaat over de zorg aangaande de oorlogen in Syrië en Irak én de recente spanningen in Turkije. Daarover zal ook een eindgesprek worden gehouden 18 september. De huidige ontwikkelingen in het Midden-Oosten, als ook in Turkije en de onrust die dit veroorzaakt bij vele burgers in Nederland en ook in Enschede en omstreken, vragen om immers om onze aandacht. Aan het eind van de Walk of Peace organiseren wij daarom in het Muziekcentrum een gesprek over de vraag hoe wij – gegeven alle internationale spanningen die ook van invloed zijn op onze samenleving-met elkaar in een vruchtbare dialoog kunnen blijven.
Hierbij roep ik dus zoveel mogelijk Pelgrims van Gerechtigheid en Vrede uit de lidkerken op om mee te doen met de Walk of Peace in Enschede op 18 september!