De weg naar het licht

In het christelijk Oosten staan liturgie en spiritualiteit sterk in het teken van de verrijzenis. Een christen gelooft dat het leven met God sterker is dan de dood en dat er toekomst is, zelfs door ondergang en duisternis heen. De verrijzenis van Jezus uit de doden houdt voor ieder van ons een belofte in. De vruchten van het leven met Christus worden nu reeds in het concrete leven zichtbaar. Maar het perspectief reikt verder tot aan de opstanding uit de doden en het komen van het Koninkrijk van God, de nieuwe hemel en de nieuwe aarde.

Deze afbeelding die we ook voor de digitale poster gebruiken komt uit de Chora Kerk in Istanboel. De foto is gemaakt door Tîll Niermann (Wikimedia Commons)

De kern van de spiritualiteit van het Oosten draait om de transformatie of transfiguratie van Jezus en van de leerlingen die Hem volgen. De weg ten leven die Jezus zijn leerlingen voorhoudt leidt naar de eenheid met de Vader (Joh. 14,6). De eerste christenen waren doordrongen van de grote verandering die zich in hun levens had voorgedaan. 1 Petr. 2,4-9 spreekt in superlatieven over het bijzondere karakter van de christelijke gemeenschap die met en in Christus leeft. Niet om de gemeenschap op een voetstuk te plaatsen of zelfgenoegzaam te maken, maar om de gemeenschap aan te sporen de grote daden van God, ‘die u uit de duisternis heeft geroepen naar zijn wonderbaarlijk licht’, aan anderen te verkondigen.

De geschiedenis van de Oosterse Kerken (Oost-Europa, Midden-Oosten, India en Noord-Afrika) kent periodes van grote bloei, maar ook van benauwdheid en neergang. Maar daar waar de Kerk leeft, leeft ze vanuit die spirituele kern die tot het hart van het Evangelie van Jezus behoort.

Op velerlei wijzen zijn wij met de Oosterse Christenen en hun Kerken verbonden. Door migratie zijn er veel Oosterse christenen naar Nederland gekomen die hier hun eigen gemeenschappen hebben gevormd. Dankzij de oecumenische beweging zijn er met de Oosterse Kerken veel contacten en vriendschappen ontstaan. Kerkelijke hulporganisaties uit Nederland zetten zich in voor de hulpverlening aan Oosterse Kerken die lijden onder oorlogssituaties.

Het is goed om op de Zondag Oosterse Kerken stil te staan bij het bestaan en de situatie van Oosterse Kerken dichtbij en ver weg.  

Preekschets voor Zondag 10 mei 2020

Lezingen:

Hand. 6,1-7
1 Pet. 2,4-9
Joh. 14,1-12

Deze Zondag voor de Oosterse Kerken 2020 heeft als motto ‘De weg naar het licht’. In deze Paastijd staan we extra stil bij het licht van de Verrijzenis van Christus

In het westers én in het oosters christendom heeft zich de weg naar het licht altijd heel duidelijk afgetekend. In het christelijk Oosten staan ook liturgie en spiritualiteit sterk in het teken van de verrijzenis. Een christen gelooft dat het leven met God sterker is dan de dood en dat er toekomst is, zelfs door ondergang en duisternis heen. De verrijzenis van Jezus uit de doden houdt voor ieder van ons een belofte in. De vruchten van het leven met Christus worden nu reeds in het concrete leven zichtbaar. Maar het perspectief reikt verder, tot aan de opstanding uit de doden en het komen van het Koninkrijk van God, de nieuwe hemel en de nieuwe aarde. Het is deze weg naar het licht van Pasen die altijd in het centrum van de verkondiging heeft gestaan zowel in de Kerk van het Oosten als in die van het Westen.

De eerste twee lezingen staan sterk in het teken van de verkondiging. In de lezing uit Handelingen zien we hoe de zorg voor de weduwen van de Hellenisten, de Griekstalige joodse christenen, dreigde verwaarloosd te worden. Maar die zorg dreigde ook de zogeheten bediening van het woord door de apostelen in de knel te laten komen. De apostelen stelden de verkondiging van het woord Gods veilig door zeven mannen aan te stellen die moesten zorgen voor de ondersteuning van de weduwen, zodat de apostelen de handen vrij hadden voor de verkondiging en het gebed.

De tweede lezing laat zien hoe de christelijke gelovigen zich als levende stenen moeten voegen in de bouw van de geestelijke tempel, dat is de gemeenschap van de kerk. Zo worden zij omgevormd tot een uitverkoren geslacht, een koninklijke priesterschap, een heilige natie, Gods eigen volk, “bestemd om de roemruchte daden te verkondigen van Hem die u uit de duisternis heeft geroepen tot zijn wonderbaar licht.” Hier is de hele gelovige gemeenschap geroepen tot de verkondiging.

Het gaat daarbij om een roeping vanuit het duister tot Gods wonderbaar licht. De eerste christenen maar ook u zijn geroepen om de weg naar het licht te gaan. In de evangelielezing bemoedigt Jezus zijn leerlingen en daarmee ook ons om te geloven in God en ook in Hem. Velen zijn daartoe geroepen, want “in het huis van mijn Vader is ruimte voor velen.” Christus zegt “Ik ga heen om een plaats voor u te bereiden. … Ik kom terug om u op te nemen bij Mij. Gij weet waar ik heenga en ook de weg daarheen is u bekend. Tomas zegt dan: “Heer, wij weten niet waar Gij heengaat: hoe moeten wij dan de weg kennen?” Jezus zegt van zichzelf dat hij de weg naar de Vader is…. “Ik ben in de Vader en de Vader is in Mij.” De leerlingen en daarmee ook wij worden geroepen in geloof de weg naar het licht te gaan.

Behalve de eerste christenen en de westerse christenen hebben wij hiertoe ook de oosterse christenen als lichtend voorbeeld. Zij zijn voor ons de levende getuigen van Christus, broeders en zusters die ons kunnen bemoedigen op onze eigen weg naar het licht.

De geschiedenis van de Oosterse Kerken (Oost-Europa, Midden-Oosten, India en Noord-oost-Afrika) kent periodes van grote bloei, maar ook van benauwdheid en neergang. Maar daar waar de Kerk leeft, leeft ze vanuit die spirituele kern die tot het hart van het Evangelie van Jezus behoort. Dat is ook de verkondiging van de Oosterse kerken.

In het christelijk Oosten komt het Paasgeloof eveneens sterk tot uiting in de liturgie. De verrijzenis van Christus staat er iedere zondag in het centrum van de aandacht en in de Paastijd wordt dit mysterie nog eens op allerlei manieren extra bezongen en onderstreept. Met onze oosterse broeders en zusters lopen ook wij op de weg van het licht, ook en juist op deze Vijfde Zondag van Pasen.
Het is tevens in het licht van Pasen dat Jezus in het evangelie van deze zondag de leerlingen en daarmee ons gerust stelt. “Laat uw hart niet verontrust worden. Jezus zegt van zichzelf, zoals we zagen, dat Hij naar de Vader gaat, maar Hij gaat heen om voor de leerlingen een plaats voor te bereiden. Een belofte die ook ons geldt die eveneens in het Evangelie worden aangesproken. De weg ten leven die Jezus zijn leerlingen voorhoudt, de weg waarvan Hij zegt dat Hij die zelf is, leidt naar de eenheid met de Vader, zoals het Johannes-evangelie ons vandaag voorhoudt (Joh. 14,6).

Het is in de eenheid met de Vader en de Zoon en de H. Geest dat wij op velerlei wijzen verbonden zijn met de Oosterse christenen en hun Kerken. Door migratie zijn er veel Oosterse christenen naar Nederland gekomen die hier hun eigen gemeenschappen hebben gevormd. Dankzij de oecumenische beweging zijn er met de Oosterse Kerken veel contacten en vriendschappen ontstaan. Kerkelijke hulporganisaties uit Nederland zetten zich in voor de hulpverlening aan Oosterse Kerken die lijden onder oorlogssituaties, zoals in Syrië en Irak.

Het zijn deze oosterse christenen die de weg naar het licht eeuwenlang hebben beleefd in hun traditie en spiritualiteit, tot op de dag van vandaag. Ze zijn daarom ook een blijvende inspiratie voor ons. Daarom is het ook belangrijk dat de oosterse christenen ons meer vertrouwd worden en is het goed dat wij ze beter leren kennen. Het is goed om op de Zondag voor de Oosterse Kerken stil te staan bij het bestaan en de situatie van Oosterse Kerken dichtbij en ver weg.  

Voorbede

Inleiding:

In het geloof dat wie op de hoeksteen Christus vertrouwt niet zal worden teleurgesteld, richten wij ons gebed tot God onze Vader:

Lector:

Bidden wij voor de Kerken van het Oosten, dat zij trouw aan het Paasmysterie, mogen blijven verkondigen dat onze Heer Jezus Christus leeft en aanwezig is in de levens van mensen. Laat ons bidden.

Bidden wij voor de Katholieke Kerk en de Orthodoxe Kerken dat zij in het geloof in de Drieëne God steeds meer naar eenheid met elkaar mogen toegroeien. Laat ons bidden.

Bidden wij voor alle christenen overal ter wereld dat ze vrij van vervolging en haat de Blijde Boodschap mogen verkondigen dat God houdt van de mens. Laat ons bidden.

Bidden wij voor onszelf en voor anderen dat we doorheen de wederwaardigheden van het leven de vreugde van het Evangelie mogen ervaren en uitstralen. Laat ons bidden.

Bidden wij voor onze dierbare overledenen dat voor hen een plaats bereid mag zijn daar waar Christus is. Laat ons bidden.

Slotgebed:

God onze Vader, in wiens huis ruimte is voor velen en die ons de dienst van het gebed hebt toevertrouwd, verhoor de smeekbeden die wij U aanbieden in het volste vertrouwen dat Gij naar ons luistert. Dat vragen wij U door Christus, uw Zoon en onze Heer.
Amen.

Wilt u meer weten?

Op de website wordt een digitale poster aangeboden. Een printbare versie kunt u bestellen via Email: secretariaat@oecumene.nl

Wilt u een spreker uitnodigen voor een lezing over de Oosterse Kerken en/of het thema van deze zondag? Medewerkers en bestuursleden van de Katholieke Vereniging voor Oecumene komen graag naar u toe! Stuur een e-mail met uw verzoek naar secretariaat@oecumene.nl Afspraken over inhoud, tijd en plaats worden in onderling overleg gemaakt.

De Katholieke Vereniging voor Oecumene zet zich vanuit de Rooms-katholieke Kerk in voor de oecumenische samenwerking in Nederland. De vereniging wordt gedragen door de katholieke gemeenschap, is een adviesorgaan van de Bisschoppenconferentie en een steunpunt voor de bevordering van plaatselijke oecumenische samenwerking. De vereniging bevordert de oecumenische samenwerking door middel van publicaties, studiedagen, ontmoetingen, advisering en dienstverlening. De vereniging onderhoudt oecumenische contacten met andere kerken en is namens de RK Kerk ook direct betrokken bij het werk van de Raad van Kerken in Nederland. Om het werk van de vereniging mogelijk te maken stelde de Bisschoppenconferentie in 1949 de Willibrordzondagcollecte in. Deze collecte wordt ieder in november gehouden. Van harte aanbevolen!